گردشگری ایران و جهان اسلام: سهم ما کجاست؟ (بررسی چالش‌ها و فرصت‌ها)

بررسی سهم گردشگری ایران از بازار جهان اسلام: چالش‌ها و فرصت‌ها

ابراهیم پورفرج، ریاست سابق جامعه تورگردانان ایران، در گفت‌وگو با مجله سفرنویسان در میزگرد بررسی سهم گردشگری ایران از بازار جهان اسلام، به نکات مهمی اشاره کرده‌اند. ایشان تأکید می‌کنند که برای ورود به هر بازاری، از جمله بازار جهان اسلام، باید مطالعه دقیقی در مورد جمعیت کشور مقصد، میزان درآمد و علاقه‌مندی آن‌ها به ایران صورت گیرد. به عقیده ایشان، در بازار جهان اسلام دو موضوع اصلی مورد توجه است: نخست، شناخت تقاضا و خواسته مسافران برای سفر به ایران، و دوم، برنامه‌ریزی برای پاسخگویی به این نیازها.

گردشگری مذهبی و سلامت: پیشران‌های جذب توریست

عمده تقاضا از کشورهای اسلامی، به‌ویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس نظیر عراق، کویت و امارات، معطوف به اماکن مذهبی در ایران است. بسیاری از مسلمانان، به‌خصوص شیعیان، برای زیارت به ایران سفر می‌کنند و در کنار آن، برخی نیز برای تفریح به شمال ایران می‌روند. گردشگری سلامت نیز از دیگر بخش‌های پرتقاضا، به‌ویژه از کشور عمان، محسوب می‌شود. پورفرج به این نکته اشاره می‌کنند که پزشکان متخصص و مجرب، امکانات درمانی حرفه‌ای، لجن‌درمانی و چشمه‌های آب گرم، و از همه مهم‌تر، ارزان بودن هزینه‌های درمانی در ایران، از جاذبه‌های اصلی تورهای سلامت به شمار می‌روند. با این حال، ایشان هشدار می‌دهند که رقبایی چون ترکیه و هند با امکانات به‌روزتر، رقابت جدی را آغاز کرده‌اند و ارائه خدمات بهتر و باکیفیت‌تر در قالب پکیج‌های جذاب، برای موفقیت در این رقابت ضروری است.

ضعف تبلیغات: معضل دیرینه گردشگری ایران

علی‌رغم پتانسیل‌های فراوان، تبلیغات ناکافی یکی از بزرگ‌ترین مشکلات گردشگری ایران است که به گفته پورفرج، سال‌هاست گریبانگیر این صنعت است. ایشان اشاره می‌کنند که هیچ‌گاه شاهد تبلیغات درست و حرفه‌ای از سوی دولت برای معرفی جاذبه‌های مذهبی، سلامت، فرهنگی و طبیعی ایران نبوده‌ایم. جذب گردشگر در حال حاضر، عمدتاً مرهون تلاش‌های بخش خصوصی در نمایشگاه‌ها، سمینارها و کنفرانس‌ها، و همچنین تبلیغات دهان‌به‌دهان توسط خود مسافران است. این امر نشان‌دهنده آن است که بخش خصوصی، با وجود محدودیت‌های مالی، بار اصلی تبلیغات را بر دوش می‌کشد، در حالی که در سایر کشورها، دولت‌ها مسئولیت اصلی معرفی داشته‌های خود را بر عهده دارند.

راهکارهای پیشرفت و لزوم همکاری دولت و بخش خصوصی

پورفرج ابراز امیدواری می‌کند که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، با همکاری و بهره‌گیری از دانش و تجربه بخش خصوصی، برنامه تبلیغاتی جامعی را تعریف و اجرا کند. ایشان تأکید دارند که تبلیغات یک امر تخصصی است و نمی‌توان آن را به صورت سلیقه‌ای انجام داد. معرفی درست ایران به دنیا، از بین بردن تصورات منفی و جذب نسل جوان گردشگر، نیازمند یک کمپین تبلیغاتی حرفه‌ای و مستمر است. در نهایت، ایشان به این نکته اشاره می‌کنند که موفقیت در جذب گردشگر، به‌ویژه از بازار جهان اسلام، تنها در سایه حمایت قاطع دولت از بخش خصوصی و برنامه‌ریزی هوشمندانه محقق خواهد شد. به‌عنوان مثال، ایشان به فرصت از دست رفته در جریان بازی‌های قطر اشاره می‌کنند که می‌توانست بهانه‌ای برای بازاریابی متفاوت و جذب گردشگر از سراسر دنیا به ایران باشد.