چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌روی گردشگری ایران در مسیر افق ۱۴۰۴

  مصاحبه با دکتر محمد فرزاد میرزایی قلعه – رئیس کنگره و مدیر کل گردشگری شورای عالی مناطق آزاد - در حاشیه کنگره دولت چهاردهم و اتاق فکر گردشگری   وضعیت فعلی گردشگری ایران چگونه است؟   باید بگویم وضعیت فعلی گردشگری در ایران، با وجود تمامی ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بالایی که داریم، هنوز به جایگاه مناسبی نرسیده است. اگر به آمار سال گذشته نگاهی بیندازیم، می‌بینیم که کشور ما تنها حدود ۶ میلیون گردشگر خارجی جذب کرده است. در حالی که بر اساس سند چشم‌انداز ۱۴۰۴، ما باید تا آن زمان به جذب ۲۰ میلیون گردشگر برسیم. این یعنی با یک فاصله ۱۴ میلیون نفری مواجه هستیم و تنها یک سال و پنج ماه فرصت داریم که این فاصله را جبران کنیم. این شرایط به‌وضوح نشان می‌دهد که ما به‌طور کامل از ظرفیت‌های موجود استفاده نکرده‌ایم و صنعت گردشگری ایران هنوز در سطح مورد انتظار به شکوفایی نرسیده است.   این مسئله نشان‌دهنده این است که بسیاری از فرصت‌ها و ظرفیت‌های موجود در بخش گردشگری هنوز به طور کامل شناخته نشده و توسعه پیدا نکرده‌اند. برای مثال، ما در برخی از بخش‌ها شاید کمتر از ۲۰ درصد از پتانسیل‌های موجود را فعال کرده‌ایم، در حالی که ۸۰ درصد از ظرفیت‌ها هنوز بکر و دست‌نخورده باقی مانده است. این یعنی ما نه تنها باید به تقویت زیرساخت‌ها بپردازیم، بلکه باید به شناسایی دقیق فرصت‌های جدید و شبکه‌سازی قوی‌تر نیز توجه داشته باشیم تا بتوانیم این ظرفیت‌ها را به جهانیان معرفی کنیم. برنامه‌ریزی و استراتژی‌سازی در این حوزه باید به‌گونه‌ای باشد که این ظرفیت‌ها را به مرحله بهره‌برداری کامل برسانیم.   شما به ظرفیت‌های داخلی اشاره کردید. چطور می‌توان از این ظرفیت‌ها به نفع توسعه گردشگری استفاده کرد؟   دقیقاً، ظرفیت‌های داخلی کشور بسیار گسترده و متنوع هستند و از این فرصت‌ها باید به بهترین نحو استفاده شود. یکی از اقداماتی که به‌تازگی انجام شده و به نظر من بسیار ضروری بود، شکل‌گیری «اتاق فکر گردشگری ایران» است. این اتاق فکر متشکل از افراد و جریان‌های فکری مختلف با دیدگاه‌های متنوع است که هدف اصلی‌اش ارائه راهکارهایی برای بهبود وضعیت گردشگری کشور است. این رویکرد بین بخشی به ما کمک می‌کند تا بتوانیم از تمامی ظرفیت‌ها بهره‌برداری کنیم و به توسعه متوازن در این حوزه دست پیدا کنیم.   کنگره‌ای که امروز برگزار می‌شود نیز خروجی همین اتاق فکر است. ما در این کنگره به دنبال آن هستیم که با هم‌فکری و تعامل بین متخصصان و فعالان مختلف، به سیاست‌ها و راهبردهایی برسیم که بتوانند به دولت چهاردهم و تیم جدید وزارت میراث فرهنگی و گردشگری کمک کنند تا بتوانیم گام‌های مؤثری در جذب گردشگران داخلی و خارجی برداریم. این فرآیند به شکل‌گیری سیاست‌های جدید و اجرایی برای صنعت گردشگری منجر خواهد شد که می‌تواند در نهایت به افزایش درآمد ملی، بهبود اشتغال‌زایی و رونق اقتصادی کمک کند. چه نقشی برای بخش خصوصی در توسعه گردشگری قائل هستید؟   بدون تردید، بخش خصوصی نقش بسیار حیاتی و کلیدی در توسعه گردشگری ایران ایفا می‌کند. ما باید به بخش خصوصی به عنوان بازوی اجرایی و حتی حمایت‌کننده اصلی نگاه کنیم. در واقع، دولت و بخش خصوصی باید در کنار یکدیگر حرکت کنند و به عنوان شرکای استراتژیک عمل کنند. با توجه به محدودیت‌های منابع دولتی، بخش خصوصی می‌تواند با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های گردشگری، تبلیغات بین‌المللی، ایجاد فضاهای جدید تفریحی و رفاهی و همچنین توسعه هتل‌ها و اقامتگاه‌های مناسب، نقشی بی‌بدیل در رشد و شکوفایی این صنعت داشته باشد.   در همین راستا، وفاق ملی باید یکی از اهداف اصلی ما باشد. یعنی همه بخش‌ها – از دولت و نهادهای عمومی گرفته تا بخش خصوصی و حتی جامعه محلی – باید در کنار هم باشند. بدون همکاری و همفکری تمامی ذی‌نفعان، امکان پیشبرد اهداف گردشگری دشوار خواهد بود. باید وفاق و همبستگی ملی داشته باشیم که همه در راستای یک هدف مشترک یعنی توسعه صنعت گردشگری حرکت کنند.   از سوی دیگر، وزارتخانه‌ها نیز باید به حوزه گردشگری نگاه ویژه و مستقیمی داشته باشند. یکی از چالش‌های ما این است که گردشگری به‌عنوان یک صنعت بین‌بخشی نیاز به هماهنگی میان وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های مختلف دارد. مثلاً وزارت امور خارجه باید در تسهیل ویزا و ایجاد روابط دیپلماتیک برای جذب گردشگر نقش مؤثری ایفا کند و وزارت راه و شهرسازی باید به توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل و دسترسی به جاذبه‌های گردشگری توجه بیشتری داشته باشد. تمام این‌ها باید در قالب یک سیاست کلی و یکپارچه به پیش بروند.   به عنوان یک نکته پایانی، چه چالشی در مقابل صنعت گردشگری ایران می‌بینید؟   یکی از چالش‌های اصلی که ما با آن مواجه هستیم، عدم هماهنگی میان دستگاه‌های مختلف و نهادهای فعال در صنعت گردشگری است. بسیاری از خدمات و امکانات مربوط به گردشگری زیر نظر نهادها و سازمان‌های متفاوتی هستند که هر کدام به‌طور مستقل عمل می‌کنند. این مسئله به‌ویژه در حوزه‌هایی مانند هتل‌داری، حمل و نقل، تبلیغات گردشگری و حتی امنیت گردشگران مشهود است. (اتاق فکر و کنسرسیوم گردشگری)   برای مثال، بسیاری از هلدینگ‌های بزرگ گردشگری و بخش‌های خدماتی اصلاً زیر نظر وزارت میراث فرهنگی و گردشگری نیستند و توسط وزارتخانه‌ها یا سازمان‌های دیگر مدیریت می‌شوند. این پراکندگی باعث می‌شود که خدمات گردشگری به صورت جزیره‌ای ارائه شود و هیچ هم‌افزایی و هماهنگی مؤثری میان این نهادها وجود نداشته باشد. این یعنی اینکه اقدامات مختلف نه تنها هم‌پوشانی ندارند، بلکه گاهی حتی به صورت موازی کار می‌کنند که نتیجه آن عدم توسعه پایدار در صنعت گردشگری است.   ما باید به سمتی حرکت کنیم که تمامی این بخش‌ها و سازمان‌ها در راستای یک هدف واحد و مشترک، یعنی توسعه و رونق گردشگری ایران، به‌طور هماهنگ فعالیت کنند. بدون این هماهنگی، نه تنها تلاش‌های ما عقیم می‌ماند، بلکه از رسیدن به اهداف بلندمدت نیز بازمی‌مانیم. (اتاق فکر و کنسرسیوم گردشگری) ویژه نامه صنع گردشگری و دولت چهاردهم دانلود رایگان  ما را در لینکدین دنبال کنید : لطفا کلیک کنید.   اتاق فکر و کنسرسیوم گردشگری