نقش حیاتی گردشگری خوراک در احیای صنعت گردشگری ایران پس از جنگ ۱۲ روزه

زهرا لاریجانی، کارشناس گردشگری خوراک

 پایگاه خبری سفرنویسان-جنگ ۱۲ روزه اخیر در ایران، با تأثیرات گسترده بر زیرساخت‌ها، امنیت روانی و فعالیت‌های اقتصادی، به‌ویژه در حوزه گردشگری، اهمیت بازسازی و احیای این صنعت را دوچندان کرده است. در این میان، گردشگری خوراک، به‌عنوان شاخه‌ای پویا از گردشگری فرهنگی، می‌تواند نقشی کلیدی در جذب گردشگران داخلی و خارجی و ترمیم چهره کشور ایفا کند. این مقاله به بررسی عمیق نقش گردشگری خوراک در بازسازی تصویر ایران، تقویت تعاملات اجتماعی، توسعه اقتصادی و ترمیم روانی جوامع پس از این رویداد می‌پردازد.

گردشگری خوراک: موتور محرک صنعت گردشگری در دوران پسابحران

با وجود کوتاهی، جنگ ۱۲ روزه تبعات عمیقی بر امنیت، روان جامعه و زیرساخت‌های گردشگری کشور بر جای گذاشت. در شرایط پس از جنگ، ایجاد امید اجتماعی، بازسازی اقتصادی و ترمیم برند ملی از اولویت‌های اساسی است. گردشگری خوراک می‌تواند بستری برای تحقق این اهداف فراهم آورد؛ چراکه مبتنی بر سرمایه‌های فرهنگی، انسانی و اقلیمی ایران است و کمترین وابستگی را به زیرساخت‌های فیزیکی دارد.

۱. ضرورت بازسازی گردشگری پس از بحران‌های نظامی

• آسیب‌پذیری بخش گردشگری از جنگ و ناآرامی‌ها: صنعت گردشگری به‌شدت تحت تأثیر بحران‌های امنیتی قرار می‌گیرد و به سرعت دچار رکود می‌شود.

• چالش‌های اعتمادسازی مجدد در فضای گردشگری: بازگرداندن اعتماد گردشگران، چه داخلی و چه خارجی، نیازمند زمان و راهبردهای مؤثر است.

• لزوم تمرکز بر گردشگری کم‌ریسک و بومی‌گرا: در دوران پسابحران، تمرکز بر فعالیت‌های گردشگری که نیاز به سرمایه‌گذاری زیرساختی عظیم ندارند و ریشه در فرهنگ و سنت‌های بومی دارند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

۲. گردشگری خوراک؛ تعریفی نوین از تجربه سفر

گردشگری خوراک به‌عنوان شاخه‌ای از گردشگری فرهنگی، تجربه‌ای غنی و عمیق از سفر را ارائه می‌دهد:

• جذابیت‌های آشپزی منطقه‌ای برای گردشگران پساجنگ: غذاهای محلی، با طعم‌ها و داستان‌های خود، می‌توانند تجربه‌ای متفاوت و آرامش‌بخش را برای گردشگران فراهم آورند.

• روایت‌گری غذا به‌عنوان ابزاری برای صلح و همدلی: از طریق غذا می‌توان داستان‌ها و فرهنگ‌ها را به اشتراک گذاشت و به درک متقابل و همدلی کمک کرد.

۳. ظرفیت‌های گردشگری خوراک در ایران

ایران از ظرفیت‌های بی‌نظیری در حوزه گردشگری خوراک برخوردار است:

• تنوع کم‌نظیر غذاهای محلی از شمال تا جنوب: هر منطقه از ایران دارای غذاهای خاص و منحصر به فرد خود است که می‌تواند مقصدی جذاب برای خوراک‌گردان باشد.

• آیین‌ها و مناسبت‌های مرتبط با خوراک: از نذری‌ها و سفره‌های آیینی تا جشنواره‌های برداشت محصول، غذا در فرهنگ ایرانی نقش پررنگی دارد.

• بازارچه‌های محلی، کارگاه‌های آشپزی، و تجربه‌های روستایی خوراک: این فعالیت‌ها فرصت‌های مناسبی برای تعامل مستقیم گردشگران با فرهنگ غذایی بومی فراهم می‌آورند.

۴. نقش خوراک در بازسازی روانی جوامع

• غذا به‌مثابه خاطره، آرامش و هویت: غذا می‌تواند نمادی از امنیت، نوستالژی و ریشه‌های فرهنگی باشد و در بازسازی روانی جامعه مؤثر عمل کند.

• ظرفیت برگزاری رویدادهای خوراک‌محور برای بازگشت روحیه نشاط: جشنواره‌های غذا و رویدادهای مشابه می‌توانند فضایی برای شادی، گردهمایی و بازگشت شور و نشاط اجتماعی ایجاد کنند.

• ایجاد فضای تعامل میان گردشگران و جوامع میزبان از طریق غذا: غذا بهانه‌ای برای برقراری ارتباط و تبادل فرهنگی بین بازدیدکنندگان و مردم محلی است.

۵. استراتژی‌های توسعه گردشگری خوراک پس از جنگ

برای توسعه مؤثر گردشگری خوراک در دوران پسابحران، راهبردهای زیر پیشنهاد می‌شود:

• طراحی «مسیرهای خوراک» در استان‌های امن و دارای تنوع غذایی: ایجاد مسیرهای مشخص که گردشگران را به بهترین تجربه‌های غذایی در مناطق امن هدایت کند.

• حمایت از زنان روستایی و فعالان محلی در تولید خوراک: توانمندسازی جوامع محلی، به‌ویژه زنان، در تولید و عرضه غذاهای سنتی.

• تبلیغات هدفمند در شبکه‌های اجتماعی برای معرفی غذاهای بومی: استفاده از پتانسیل شبکه‌های اجتماعی برای نمایش زیبایی‌ها و جذابیت‌های آشپزی ایرانی.

• همکاری با توراپراتورها برای طراحی تورهای خوراک‌محور کم‌ریسک: ایجاد بسته‌های سفر تخصصی با تمرکز بر تجربه‌های غذایی ایمن و جذاب.

۶. نمونه‌های جهانی موفق در بازسازی گردشگری از طریق غذا

تجربه‌های موفق جهانی نشان می‌دهند که گردشگری خوراک می‌تواند ابزاری قدرتمند برای بازسازی پس از بحران باشد:

• لبنان پس از جنگ داخلی: بازسازی برند ملی با تمرکز بر آشپزی غنی و رستوران‌های پرآوازه.

• گرجستان و تمرکز بر غذاهای سنتی پس از درگیری‌های سیاسی: استفاده از شهرت جهانی غذاهای گرجی برای جذب گردشگر.

• بوسنی و معرفی «آشپزی صلح» پس از جنگ‌های قومی: ترویج آشپزی به‌عنوان ابزاری برای اتحاد و آشتی ملی.

نتیجه‌گیری

گردشگری خوراک می‌تواند با هزینه‌ای پایین و اثربخشی بالا، موتور محرکی برای بازیابی صنعت گردشگری ایران پس از جنگ ۱۲ روزه باشد. این نوع گردشگری بر پایه هویت فرهنگی، ارتباط انسانی و تنوع اقلیمی بنا شده است و قادر است ضمن بهبود تصویر بین‌المللی ایران، فرصت‌های اشتغال‌زایی، همبستگی ملی و بازسازی روانی جوامع را نیز فراهم آورد.

شایان ذکر است که احیای گردشگری داخلی با ارائه پکیج‌های متنوع گردشگری با رویکرد گردشگری خوراک، به‌ویژه برگزاری تورهای مهیج و جذاب گردشگری خوراک، می‌تواند عامل محرک اصلی گردشگری داخلی باشد. همچنین، در حال برنامه‌ریزی و مذاکره جهت برگزاری جشنواره‌های مشترک پیوند فرهنگ و گردشگری خوراک در کشورهای تاجیکستان، ترکمنستان، پاکستان، ترکیه و عمان و متقابلاً در ایران هستیم.