چشمانداز روشن برای آینده ثبت جهانی روستاهای ایران
انتخاب ۱۲ روستا برای معرفی به سازمان جهانی گردشگری
فرایند ثبت جهانی روستاهای گردشگری ایران با رویکرد «توسعه نقطهای» و مشارکت جامعه محلی ادامه مییابد
تهران – 17 آذر 1404 – سید مصطفی فاطمی، مدیرکل گردشگری داخلی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، در گفتوگوی اختصاصی با پایگاه خبری «سفرنویسان» از انتخاب ۱۲ روستا برای آغاز فرآیند ثبت جهانی به عنوان «دهکدههای گردشگری جهانی» خبر داد. وی این تصمیم را در چارچوب جلسه میز گردشگری روستایی تبیین کرد و گفت:
«جلسه میز گردشگری روستایی امروز تشکیل شد. این میز با هدف ارتقای روستاها، مدیریت هوشمند مقاصد روستایی و انتقال دانش گردشگری به جوامع محلی فعالیت میکند. در این راستا، تصمیم گرفته شد تعدادی از روستاها بهعنوان سایتهای پایلوت انتخاب شوند تا با تمرکز منابع و توانمندیها، این مقاصد در نهایت بتوانند به ثبت جهانی دست یابند. از میان ۲۱ روستای مطرحشده، در هفتههای آتی به ۱۲ روستا خواهیم رسید که پروندههای ثبت جهانی خود را رسمیت بخشند.»
فاطمی افزود که امیدواری است در مدت زمان باقیمانده تا سررسید ددلاین ثبت، نواقص این روستاها برطرف شود و کمیتههای روستایی، شهرستانی و استانی در کنار میز ملی تشکیل شوند تا این ارتقا بهصورت هماهنگ و جامع پیش برود.
رویکرد «توسعه نقطهای»؛ مسیری علمی برای ارتقای مقاصد
وی در ادامه به مدل «توسعه نقطهای» بهعنوان رویکرد علمی وزارت میراث اشاره کرد و تصریح نمود:
«مدلی که در پیش داریم، مدلی دو یا سهنقطهای است که با تمرکز بر یک روستا، سعی میکنیم آن را به مقصدی مطلوب گردشگری مطابق با استانداردهای بینالمللی تبدیل کنیم. تمامی دستگاههای مرتبط در این راستا متمرکز میشوند تا روستا را ارتقا دهند. پس از تحقق این ارتقا، روستا قادر خواهد بود دانش و تجربه خود را به روستاهای اطراف منتقل کند و در نهایت، کل کشور از این مدل توسعه بهرهمند گردد.»
وی همچنین تأکید کرد که گستردگی جغرافیایی و تنوع فرهنگی و اقلیمی ایران، امکان توسعه همگانی و یکپارچه را در حوزه گردشگری فراهم نمیکند؛ از این رو، مدل «توسعه نقطهای» بهعنوان راهبردی کارآمد و مبتنی بر شواهد، برای انتخاب مقاصد روستایی و شهری در دستور کار قرار گرفته است.
فرآیندی سهساله با دستاوردهای ملموس
مدیرکل گردشگری داخلی خاطرنشان کرد که این فرآیند از سه سال پیش در وزارت میراث آغاز شده و نتایج ملموسی را بهدنبال داشته است:
«در این مدت، روستاهایی همچون کندوان، شفیعآباد، سهیلی، کندلوس، قلعه بالا، پالنگان، برقان، فهرج، مویل و حسنلو ارتقای چشمگیری یافتهاند. زیرساختهای این روستاها تکمیل شده و چهرهای کاملاً جدید یافتهاند. آنچه امروز از پالنگان یا فهرج مشاهده میشود، با چهرهای که پیش از این فرآیند ثبت وجود داشت، تفاوت چشمگیری دارد. این چهره جدید، فارغ از ثبت یا عدم ثبت، سالها بهعنوان سرمایهای پایدار برای گردشگری ایران باقی خواهد ماند.»
وی این فرآیند را «حاصل همافزایی نیروهای دولتی و غیردولتی» توصیف کرد و گفت که در بسیاری از این روستاها، «عامل توسعه گردشگری» معرفی شده که نقش محوری در هدایت و اجرای برنامههای ارتقا دارد.
پایداری؛ محور اصلی ثبت جهانی روستاها
فاطمی سه بعد اساسی پایداری را بهعنوان معیارهای اصلی سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) یادآور شد:
«ثبت روستاهای گردشگری بر پایههای محکم پایداری استوار است: پایداری اجتماعی که مبتنی بر مشارکت جامعه محلی، نقش فعال زنان و حفظ فرهنگ، آداب و ورزشهای بومی است؛ پایداری اقتصادی که با تأکید بر توسعه اقتصادهای خرد و توزیع عادلانه درآمد گردشگری بین ساکنان محلی شکل میگیرد؛ و پایداری محیطزیستی که بر حفاظت از گونههای نادر گیاهی و جانوری، تفکیک پسماند و کاهش اثرات منفی گردشگری تمرکز دارد.»
بهعنوان نمونهای بارز، وی به روستای قلعه بالا در استان سمنان اشاره کرد که جامعه محلی آن با ساخت آبشخور، اهدای مراتع به منظور حفاظت از یوز آسیایی و توزیع علوفه در فصول سرد سال، نگرشی پایدار و هوشمند در حفظ محیطزیست از خود نشان دادهاند.
ضرورت ارتقای زیرساختها بهویژه در بخش اقامت
با وجود پیشرفتها، فاطمی به چالشهای ساختاری نیز اشاره کرد:
«یکی از اصول اساسی سازمان جهانی گردشگری، وجود زیرساختهای مناسب در حوزه اقامت، پذیرایی و کل زنجیره ارزش گردشگری است — از تولیدکنندگان صنایع دستی تا فروشگاهها، تورگردانان، آژانسها و هتلها. در این حوزهها، همچنان ضعفهایی وجود دارد؛ بهویژه در زیرساختهای ارتباطی از جمله پهنای باند، امکان استفاده از کارتهای بینالمللی و حضور مؤثر در پلتفرمهای جهانی. همچنین، تعداد بسیار محدودی از روستاهای کشور دارای اقامتگاههای استاندارد هستند.»
وی با اشاره به همکاری مؤثر بخش خصوصی در مواردی مانند کندوان و شفیعآباد با مجموعه ماهان، تأکید کرد که وجود اقامتگاههای مطلوب، یکی از پیشنیازهای اساسی برای موفقیت در فرآیند ثبت جهانی است.
چشمانداز آینده ثبت روستاهای گردشگری ایران
در پایان گفتوگو، سید مصطفی فاطمی به تجربه پنجساله ایران در این زمینه پرداخت:
«در دو سال نخست این فرآیند، هیچیک از روستاهای کشور نتوانستند به ثبت جهانی دست یابند. در سال سوم، کندوان بهعنوان نخستین روستای ایرانی در این فهرست قرار گرفت. در سال چهارم، روستای اصفهک و امسال نیز سه روستای دیگر به ثبت رسیدند. امسال نیز، همانند سال گذشته، هشت کاندیدا را به سازمان جهانی گردشگری معرفی خواهیم کرد — در حالی که در سطح جهانی، تنها کمتر از ۱۰ درصد از روستاهای معرفیشده، به ثبت جهانی میرسند.»
وی افزود:
«در سالهای گذشته، بهترین روستاهای کشور را معرفی کردهایم و اکنون نیاز است که فراتر از منطق «ثبت یا عدم ثبت»، بر ارتقای پایدار مقاصد تمرکز کنیم. این رویکرد نهتنها در حوزه روستایی، بلکه در محورهای شهری و مناطق گردشگری نیز در آینده بهکار گرفته خواهد شد.»
—
مطالب مرتبط
تکنولوژی، راه معرفی دیدنیهای همدان را باز میکند
مدیرکل میراث فرهنگی همدان از نقش تکنولوژی در معرفی جاذبه های گردشگری استان خبر داد. استفاده از اینترنت اشیا برای رصد آثار تاریخی و بهره گیری از هوش مص...
صالحیامیری: صندوق احیا باید "پیشران" صنایع دستی و مرمت کشور باشد؛ تحول ساختاری ضروری است
صالحی امیری: صندوق احیا باید پیشران صنایع دستی و مرمت ایران شود. تحول ساختاری و تمرکز بر هویت فرهنگی، نه توسعه تجاری، ضروری است.
ثبت ۱۱ اثر طبیعی اصفهان در فهرست میراث ملی
استان اصفهان با ثبت ۱۱ اثر طبیعی جدید، تعداد آثار طبیعی ملی خود را به ۶۰ مورد افزایش داد. این اقدام در راستای حفاظت و معرفی میراث طبیعی استان صورت گرف...
دیدگاه ها