ملزومات گردشگری در دسترس

صنعت گردشگری، یکی از مهم­‌ترین بخش‌­های اقتصاد جهانی است که در بیش از یک دهۀ اخیر، بیشترین درآمدزایی و اشتغال‌زایی را در میان صنایع مختلف جهان، داشته است. از آنجایی که این صنعت، علاوه بر مزیت‌های اقتصادی، آثار فرهنگی، سیاسی‌، اجتماعی و حتی امنیتی برای جوامع دارد، تقریبا تمام کشور‌ها درصدد هستند از تمام ظرفیت‌های موجود در کشور خود برای افزایش توریست ورودی استفاده کنند. در این میان آنچه مسلم است، وجود زیرساخت‌ها و تسهیلات مناسب از فاکتور‌های اصلی برای موفقیت در عرصه گردشگری است. زیرساخت‌ها و تسهیلاتی که پاسخگوی نیازهای تمام افراد جامعه، حتی افراد ناتوان و معلول، کودکان و سالخوردگان باشد. از سوی دیگر پژوهشگران صنعت گردشگری را، صنعتی پویا درنظر می‌گیرند که دائما در حال تغییر است و در این بین شاخه نوینی از گردشگری به وجود آمده که گردشگری در دسترس نامیده می‌شود و شرایط را برای افرادی که نمی‌توانند از بسته‌های معمول سفر استفاده کنند، مهیا می‌سازد. به عبارت دیگر گردشگری در دسترس‌، فرآیند توانمند‌سازی افراد ناتوان جسمی و سالمندان، براساس اصول عدالت، استقلال و کرامت از طریق ارائه جهانی خدمات محصولات و محیط‌های گردشگری است. مرکز تحقیقات گردشگری پایدار، در سال 2008 در پژوهشی تحت عنوان، "گردشگری در دسترس چالش‌ها و فرصت‌ها "‌اشاره دارد که امروزه تقریبا 650 میلیون نفر در جهان، با ناتوانی‌های مختلفی زندگی می‌کنند. اگر این تعداد افراد ناتوان را، با افراد خانواده‌شان در نظر بگیریم، تقریبا 2 میلیارد نفر تحت تاثیر ناتوانی قرار دارند. این اقلیت بزرگ در جهان، به معنای دستیابی به بازار بالقوه برای صنعت گردشگری است که مسلما ورود این جامعه به بازار گردشگری، نیازمند برنامه‌‌ریزی متناسب با شرایط افراد است‌.

لزوم گسترش گردشگری در دسترس

اهمیت توجه و گسترش گردشگری در دسترس را می‌توان در بعد حقوق بشری و اقتصادی دسته بندی کرد:

1. حقوق بشری‌: اگر یه جامعه بخواهد فرصت یکسان برای همه اعضای خود فراهم آورد، لازم است هزینه‌های دسترسی را میان همه اعضا تقسیم کند، نه فقط افرادی که به آنها نیاز دارد. از این رو، قابلیت دسترسی، مرتبط با بحث عدالت بوده و جامعه باید آن را بپذیرد.

2. حق شهروندی‌: تفریح و گردش بخشی از حق شهروندی بوده و به عنوان حوزه‌ای برای تجلی احساسات خودشکوفایی و کمال در نظر گرفته می‌شود. بنابراین، اهمیت به بحث مناسب‌سازی اماکن گردشگری، ابزاری است برای نهادینه کردن حقوق شهروندی

3. اقتصادی‌:

• با طیف وسیعی از افراد جامعه (سالمندان، افراد دارای معلولیت، بیماران با نیاز‌های خاص و...)روبرو هستیم.

  • به طور تقریبی، نزدیک به 10 درصد از افراد جامعه، دچار معلولیت هستند.‌(WHO)

  • سالمندان، به عنوان قسمتی از جامعه هدف گردشگری در دسترس، حدود 6 میلیون از افراد جامعه ما را تشکیل می‌دهند.

• بسیاری از این افراد ترجیح می‌دهند در زمان خلوت‌تر به سفر بروند که خود به کاهش فصلی بودن صنعت گردشگری کمک می‌کند.

• افراد با نیاز‌های خاص، اغلب با همراه به سفر می‌روند. طبق یک نظر سنجی درباره تعداد همراهان افراد با نیاز‌های ویژه‌، تخمین زده شده که به طور میانگین‌، هر شخص با نیاز‌های ویژه به همراه 1.9 نفر به مسافرت می‌رود .

• با ارتقا این نوع گردشگری‌، صنعت گردشگری قادر به جذب بازدیدکنندگان بیشتر است و افرادی که با نوعی محدودیت روبرو هستند، تمایل دارند مدت بیشتری در مقصد بمانند.

• افرادی که دارای محدودیت هستند، اغلب مسافران وفاداری هستند.

خدمات و امکانات در گردشگری در دسترس 

 به طور کلی گردشگری، به عنوان پدیده‌ای زنجیره وار، در نظر گرفته می‌شود و متشکل از سیستم پیچیده‌ای از فعالیت‌ها و خدمات است که بسیار به یکدیگر مرتبط‌اند و وابستگی زیادی به سفر دارند‌. در گردشگری در دسترس نیز باید این پیچیدگی‌ها مد نظر قرار گیرد. بدین معنا که دسترسی باید در کل چرخه گردشگری، اعم از رزرو‌، فراهم آوردن اطلاعات‌، حمل و نقل‌، اقامت‌، جاذبه‌ها‌، رفتار کارمندان، تهیه خوراک و گردش دخیل باشد . وجود هر گونه نقصی در یکی از حلقه‌های زنجیر، تاثیر عمیقی بر کل چرخه و تجربه دریافت شده سفر دارد. بنابر‌این برای توسعه و ترویج گردشگری در دسترس، وجود مجموعه‌ای که این خدمات را متناسب با نیاز افراد فراهم کند، امری ضروری تلقی می‌شود‌. این خدمات به تفکیک به صورت زیر دسته بندی می‌شوند:

1. حمل و نقل شهری و بین شهری دسترس‌پذیر

حمل ونقل عمومی یک پارامتر اساسی برای مشارکت بیشتر افراد معلول در جامعه است. به ‌علت محدودیتی که با آن روبرو هستند  از راندن وسیله موتوری ناتوان‌اند و برای استفاده از سیستم حمل و نقل شهری و یا بین شهری نیازمند امکانات ویژه‌ای هستند‌. این امکانات ویژه در ترمینال‌ها و فرودگاه‌ها و ایستگاه راه آهن و یا در سیستم حمل نقل شهری مانند مترو‌، اتوبوس شهری و...  باید لحاظ شود. یکی از مهم‌ترین ارکان در مبحث حمل و نقل گردشگری در دسترس، وجود ون‌های مناسب‌سازی شده برای گشت شهری و گاها برای حمل و نقل بین شهری است که این خدمات از طریق آژانس‌ها، برای افراد دارای محدودیت  در بسته سفر تعریف می‌شود.

2. اقامت در هتل دسترس‌پذیر

پژوهش‌ها نشان می‌دهد بیش از دو سوم معلولین، اگر احساس کنند محل اقامت مناسبی خواهند داشت، بیشتر به سفر می‌روند. به طور‌کلی کم و بیش در طراحی و معماری هتل‌‌ها، بخش‌های مختلف و امکانات برای افراد غیر معلول طراحی شده، ولی متاسفانه کمتر برای مسافران دارای معلولیت تدابیری اندیشه شده است که البته با تغییر فیزیکی متناسب با شرایط افراد معلول در هتل‌‌ها زمینه ورود این افراد به سادگی، فراهم می‌شود‌. لازم است این تناسب‌سازی‌ها در قسمت‌های مختلف هتل، از جمله: پارکینگ‌، ورودی هتل‌، بخش پذیرش و آسانسور‌، اتاق‌ها و سرویس‌های بهداشتی (حمام و دستشویی) ایجاد شود. به طور کلی براساس استانداردهای جهانی، تعداد اتاق‌های دسترس‌پذیر در یک اقامتگاه، براساس تعداد کل اتاق‌های موجود محاسبه می‌شود. به این معنا که به ازای هر 25 اتاق، یک اتاق باید دسترس پذیر باشد. آژانس‌های مسافرتی تخصصی، هنگام ارائه بسته سفر،  باید به انتخاب و رزرو اتاق دسترس‌پذیر توجه ویژه داشته باشند در غیر این‌صورت با ناراضیتی و لغو سفر مواجه خواهند شد‌.

3. مبلمان و فضای شهری دسترس‌پذیر

یکی از شروط راه‌اندازی و توجه به گردشگری توان‌خواهان و سالمندان، طراحی خوب و مناسب در ساختمان‌ها‌، محیط‌های فیزیکی‌، پارکینگ‌ها‌، محصولات‌، وسایل ارتباطی و خدمات است‌. طراحی خوب به معنای این است که در آن به نیاز‌های همه افراد جامعه توجه شود. در طراحی مبلمان شهری باید معلولیت و ناتوانی افراد و هم چنین به خواسته‌های آن‌ها توجه شود. در صورت ایجاد و طراحی دسترس‌پذیر در شهر، عبور ومرور برای گردشگران، بدون دغدغه خواهد بود که امتیاز رقابت را برای انتخاب آن شهر به عنوان مقصد بیشتر می‌کند .

4. جاذبه‌های تاریخی و طبیعی دسترس‌پذیر

انجام اصلاحات در بنا‌های تاریخی، به منظور مناسب‌سازی دسترسی به آن‌ها‌، شامل اقدامات متنوعی می‌شود‌. این اصلاحات می‌تواند به سادگی نصب یک سطح شیب‌دار کوچک باشد یا موجب اقدامات پیچیده‌تری شود که منجر به تغییر عوارض داخلی و خارجی اثر خواهد شد. البته این دسترس‌پذیری در مکان طبیعی نیز، مورد نیاز است‌. مانند استفاده از پت‌وی و یا سازه‌های سازگار با محیط زیست در سواحل‌. در تور‌های آژانس‌های مسافرتی، بازدید از اماکن تاریخی یا طبیعی دسترس‌پذیر، به شدت حائز اهمیت است‌. این دسترس‌پذیری  می‌تواند به صورت فیزیکی و گاها ‌در غالب اپلیکشن‌ها، به مسافران با نیاز‌های ویژه، ارائه شود. یک آژانس مسافرتی، برای افراد با نیاز‌های ویژه، همانند هر آژانس مسافرتی دیگری خدمات خود را به مسافر عرضه می‌کند با این تفاوت که در ارائه خدمات در تمام زنجیره صنعت گردشگری همان‌طور که در بالا ذکر شد، محدودیت‌های افراد را در نظر می‌گیرند و متناسب با آن، بسته‌های سفر را تنظیم می‌کنند‌.