مطالبات صنعت گردشگری؛ واگذاری تصدی‌گری به بخش خصوصی

  ابراهیمبای سلامی؛ مدرس دانشگاه   واگذاری تصدی‌گری به بخش خصوصی، یکی از مشکلات ساختاری ایران است. اما ما باید یک تحقیق یا گزارش مناسبی هم از سوی اتحادیه‌ها در هر زمینه‌ای چه هتل چه آژانس و... داشته باشیم. واقعا برخی از جوامع هنوز هم توانایی تعریف، اداره و پیشنهاد دهی این امور را ندارند. بسیار خوب است که امور به بخش خصوصی واگذار شود. اما بخش خصوصی ضعیف است که حتی قدرت طرح مطالبات خود را به صورت دسته‌بندی شده ندارد. بارها در جلساتی با وزرا یا سازمان موضوع و بحث‌هایی که مطرح می‌کردند، بسیار سطحی و کوتاه بود و این موجب می‌شد تا مشکلی حل نشود. این موضوع مهمی است و نیاز به ارائه یک کار کارشناسی دارد. حالا دوستان براساس مشاهدات میدانی و واقعیات اداری و سیاست‌گذاری‌هایی که در بخش میانی انجام می‌شود، مباحثی را مطرح کردند وراه‌حل‌هایی هم بود. اما ما باید یک ایده پیشرو در صنعت گردشگری داشته باشیم. در حال حاضر در حال در جا زدن هستیم و داریم مسائلی که مربوط به امور روزمره است، را انجام می‌دهیم و از واقعیت این صنعت اطلاعات عمیقی نداریم. درست که الان هم شناخت مسئولین و هم در کل ذی‌نفعان صنعت گردشگری، بیش از گذشته است. اما به نظرم باید هم عمیق‌تر و هم با رویکرد تخصصی‌تر نگاه کنیم. با یک ایده‌ی ناقص نگاه نکنیم. چرا باید این کار را بکنیم؟ مشکل کجا است؟ این مسئله چه ابعادی دارد؟ و آیا این واگذاری، سرعت ما را در توسعه صنعت گردشگری، بیشتر می‌کند؟ آیا این واگذاری امکان برانگیختن مشارکت در سرمایه‌گذاری و کارآفرینی برای صنعت گردشگری را بیشتر می‌کند؟ ما با خیلی از مشکلات رو به رو هستیم. مشکل در بخش دولتی است؟ البته دولت واقعا تاکنون به معنی کلی، مانع توسعه صنعت گردشگری بوده است. سیاست‌های غلط را شاهد بودیم که آسیب‌های بسیاری رساند. اینکه دولت ما نمی‌تواند مطالبات خود را حتی در بحش کلان، ایجاد کند و در مجلس نیز کمیسیون گردشگری نداریم، (راجب صنعت کشاورزی، انرژی و نفت داریم ولی کمسیون گردشگری نداریم) به خاطر این است که هرگز یک دغدغه ومسئله‌ای مطرح نبوده است. ما احتیاج به ایده پیشرو برای سیاست‌گذاری‌های کلان گردشگری داریم، که این فعلا در ایران مفقود است. حتی به صراحت چه در قالب شخص خود آقای وزیر گرفته و بقیه؛ حتی رئیس جمهور، نمی‌توانند آنگونه که باید، (به دلیل اینکه نیروهای قدرتمندی در اجتماع وجود دارند که مایل نیستند) کاری کنند که گردشگری به آن معنای واقعی که موجب توسعه در کشور است، توسعه پیدا کند. این صراحت را نداریم. در مجلس هم متاسفانه این بسیار کم است و در این دوره باز حتی ضعیف‌تر شده است. ما در فراکسیونی که در مجلس گذشته بود، موفقیت‌های خوبی داشتیم با کمک خود آقای دکتر شالبافیان و دوستان دیگر و اتاق بازرگانی توانستیم چند پیوست ماده تبصره به قانون اضافه کنیم. اگر در برنامه ششم ارائه شود، بسیار خوب است. واگذاری آن بخش‌های موثر صنعت گردشگری، احتیاج به قانون دارد. که ممکن است این قوانین سطح چهارم و پنجم باشد. که مثلا می‌شود در این امور مجوز را به بخش خصوصی واگذار کرد. این ها تاثیری ندارند! ما به سیاست‌گذاری‌های جدی‌تری نیاز داریم. شروع عالی میراث فرهنگی، هنری، گردشگری و صنایع‌دستی تعریف شد. ما در مجلس ششم بسیار تلاش کردیم که قدرت داشته باشد و شورای با قدرتی هم بود، اما متاسفانه روسای سازمان‌ها تا جایی که توانستند این را به بخش اداری تبدیل کردند. وقتی موضوعات را مطرح می‌کردند، واقعا موضوعاتی سطح پایین، در حد معاون مدیر کل بود، یعنی کلان فکر نمی‌کنند. ما کسانی را می‌خواهیم که در مجلس و در دولت حرف بزنند و مباحث را تبدیل به یک گفتمان کنند. ایده‌های پیشرو و راهبردی را مطرح کنند، وگرنه ما دور خودمان می‌چرخیم. گردشگری تعریفاش با حرکت بین‌المللی، مبدا و مقصد خارجی است. در دنیا اولین گزارشی که UNWTO می‌دهد، راجع به این است که وقتی ما در سال ۲۰۱۹ رسیدیم به بیش از یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفر گردشگر خارجی، عبور از مرز ها مهم بود. (حدود ۵ میلیارد نفر گردشگر داخلی داشتیم در جهان.) این موضوعات بسیار کلان و مهمی است که در سیاست‌گذاری ما نیست. به نظر من این واگذاری‌ها در راستای رها کردن بند‌ها از بخش خصوصی و برانگیختن بخش خصوصی، برای فعالیت بیشتر و پیوستن با شبکه‌های بین‌المللی گردشگری دنیا است. هیچ کس در دنیا ایران را بوک نمی‌کند! حالا امیدواریم با عبور از کرونا و مسائل سختی که صنف و صنعت واقعا متحمل شد، شرایط جدیدی پیش بیاید و برویم به سمت اینکه گردشگری رونق پیدا کند. در بحث دیگر، گردشگری زیارتی است که در ایران مذهبی نامیده می‌شود و ما تبدیل شده‌ایم به مقصد مردمان فقیر همسایه و مشکلاتی که در داخل و خارج وجود دارد، فرصت دیگری می‌طلبد. در خصوص کلمه تصدی‌گری که در عنوان گذاشته‌اید، می‌خواهم به صورت تئوری، دانشمندی به نام پیتر اوانس را معرفی کنم که مراحل رشد شرکت‌ها را از مرحله تولی‌گری، تصدی‌گری‌، قابلگی و مرحله‌ی پرورش‌گری و حضور در بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی مطرح کرده است. امیدوارم به جایی برسیم که دولت کمک کند و راه‌هایی را که خودش بسته است، بتواند باز کند. نگاه هایی که امشب بود نگاه های واقعی بودند. یعنی ما نمی‌توانیم دچار دوگانگی دکارتی شویم و صفر و صد ببینیم. یک سری از واگذاری‌ها صورت گرفته است. حالا باید میزان موفقیت را ببینیم و یک سری مباحثی است که باید واگذار شود و اختیارات به بخش خصوصی تفویض شود. این امر مستلزم آن است که کسی که اشراف دارد، ساختار را ‌بییند و مولفه‌های مختلف را تحلیل کند که چه گلوگاه‌هایی است که باید باز شود؟ چه کارهایی به ترتیب اولویت باید انجام شود؟