ضرورت مشارکت مردمی در حفظ و احیای بناهای تاریخی ایران

به گزارش پایگاه خبری سفرنویسان

در دل یکی از خیابان‌های قدیمی تهران، خانه‌ای با قدمت بیش از صد سال قرار دارد که به‌تازگی توسط خانواده‌ای جوان خریداری شده است. این خانواده با عشق و علاقه، اقدام به مرمت و احیای این بنای تاریخی کرده‌اند تا هم به حفظ میراث فرهنگی کشور کمک کنند و هم فضایی دلنشین برای زندگی خود فراهم آورند. این اقدام نمونه‌ای از مشارکت مردمی در حفظ آثار تاریخی است که با توجه به محدودیت بودجه دولتی، اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است.

چالش‌های بودجه‌ای در حفاظت از میراث فرهنگی

حفظ و احیای بناهای تاریخی همواره یکی از دغدغه‌های اصلی متولیان میراث فرهنگی در ایران بوده است. با وجود تلاش‌های مستمر، گستردگی و تنوع این آثار در سراسر کشور، نیازمند بودجه‌ای کلان برای مرمت و نگهداری است. بسیاری از بناهای تاریخی در معرض فرسایش و تخریب تدریجی قرار دارند، و بدون تأمین منابع مالی پایدار، حفظ این آثار در درازمدت دشوار خواهد بود.

انوشیروان محسنی بندپی، استاندار تهران، در گفت‌وگو با پایگاه خبری سفرنویسان اظهار داشت: «۲ هزار و ۷۰۰ طرح گردشگری نظیر اقامتگاه، ورزش‌های آبی، بوتیک، رستوران، رستوران ملل، مرمت آثار تاریخی و گردشگری سلامت توسط بخش خصوصی در حال احداث است که حدود ۵۷۰ هزار میلیارد تومان اعتبار برای تکمیل این طرح‌ها در نظر گرفته شده است.» این ارقام نشان‌دهنده نیاز مبرم به سرمایه‌گذاری‌های کلان در حوزه میراث فرهنگی است.

با این حال، اتکا به بودجه دولتی برای حفظ تمامی این آثار، امری دشوار و در برخی موارد غیرممکن به نظر می‌رسد. محسنی بندپی در ادامه افزود: «وزیر میراث فرهنگی با روسای صندوق توسعه ملی، بانک مرکزی و بانک‌های عامل در حال مذاکره است تا تسهیلاتی را برای اتمام طرح‌هایی که به بیش از ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی رسیده است، اختصاص دهند.» این تلاش‌ها نشان‌دهنده عزم جدی دولت در حمایت از پروژه‌های مرمتی است، اما همچنان نیاز به مشارکت گسترده‌تر احساس می‌شود.

نقش بخش خصوصی و مردم در احیای بناهای تاریخی

با توجه به محدودیت‌های بودجه‌ای، ورود بخش خصوصی و مشارکت مردمی می‌تواند نقش بسزایی در حفظ و احیای میراث فرهنگی ایفا کند. واگذاری بناهای تاریخی به سرمایه‌گذاران خصوصی، یکی از راهکارهای موثر در این زمینه است. بسیاری از بناهای قدیمی، در صورت عدم مرمت و احیا، با خطر نابودی روبه‌رو هستند. در این راستا، صندوق حفظ و احیای بناهای تاریخی با ارائه طرح‌های مرمتی و بسته‌های سرمایه‌گذاری، تسهیلاتی را برای علاقه‌مندان فراهم می‌کند. این صندوق می‌تواند به مالکان خصوصی نیز در تهیه طرح‌های مرمتی و بهره‌برداری از بناهای تاریخی کمک کند.

همچنین، فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی به جامعه درباره اهمیت حفظ میراث فرهنگی، می‌تواند زمینه‌ساز مشارکت بیشتر مردم در این حوزه باشد. بسیاری از شهروندان از ارزش بناهای تاریخی در محله‌های خود آگاه نیستند و گاهی تخریب این آثار به دلیل عدم شناخت کافی از اهمیت آن‌ها اتفاق می‌افتد. تشویق به سرمایه‌گذاری در مرمت و بهره‌برداری از بناهای تاریخی، نه تنها به حفظ این آثار کمک می‌کند، بلکه می‌تواند منجر به رونق گردشگری و ایجاد اشتغال در مناطق مختلف کشور شود.

بیشتر بخوانید:

احیای هتل قدیم رامسر با مرمت آبگرم‌های تاریخی: تلاشی برای بازگرداندن شکوه گذشته

موزه‌ها و نمایشگاه‌های تاریخی ایران

شهرهای تاریخی ایران

تجربیات موفق در احیای بناهای تاریخی

در سال‌های اخیر، نمونه‌های موفقی از احیای بناهای تاریخی با مشارکت بخش خصوصی و مردم در ایران به چشم می‌خورد. برای مثال، مرمت و تبدیل خانه‌های تاریخی کاشان به اقامتگاه‌های بوم‌گردی، نه تنها به حفظ این بناها کمک کرده، بلکه باعث جذب گردشگران داخلی و خارجی و رونق اقتصادی منطقه شده است. خانه‌های تاریخی با طراحی‌های چشم‌نواز، می‌توانند به عنوان مقصدهای جذاب گردشگری، باعث تقویت صنعت گردشگری در کشور شوند.

همچنین، در شهر یزد، بسیاری از خانه‌های قدیمی با حفظ معماری سنتی، به رستوران‌ها، کافه‌ها و گالری‌های هنری تبدیل شده‌اند که این امر به پویایی فرهنگی و اقتصادی شهر افزوده است. این تجربیات نشان می‌دهد که با برنامه‌ریزی مناسب و حمایت‌های لازم، می‌توان از ظرفیت‌های موجود برای حفظ و بهره‌برداری از میراث فرهنگی بهره‌برداری کرد.

چشم‌انداز آینده در حفاظت از میراث فرهنگی

با توجه به اهمیت و ارزش والای میراث فرهنگی ایران، ضروری است که رویکردی جامع و همه‌جانبه در حفاظت و احیای این آثار اتخاذ شود. این رویکرد باید شامل تدوین سیاست‌های حمایتی، تسهیل فرآیندهای سرمایه‌گذاری، ارائه تسهیلات مالی و فنی به مالکان و سرمایه‌گذاران، و همچنین ارتقای سطح آگاهی و مشارکت عمومی باشد. با اتخاذ سیاست‌های حمایتی مناسب، می‌توان سرمایه‌گذاران بیشتری را ترغیب کرد تا در این حوزه ورود پیدا کنند و فرآیند مرمت و بازسازی را به شیوه‌ای علمی و استاندارد دنبال نمایند.

همکاری نزدیک بین نهادهای دولتی، بخش خصوصی و جامعه مدنی، می‌تواند به ایجاد سازوکاری موثر در حفظ و احیای بناهای تاریخی منجر شود. این همکاری‌ها نه تنها به حفظ هویت فرهنگی و تاریخی کشور کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به توسعه پایدار و رونق اقتصادی در مناطق مختلف ایران بیانجامد.