اینفلوئنسرهای سفر در ایران: خودنمایی یا رونق گردشگری واقعی؟

بررسی نقش اینفلوئنسرهای سفر در تغییر مقصدهای گردشگری

مهرزاد کشفی، مدرس و کارشناس گردشگری، در گفت‌وگو با مجله سفرنویسان به بررسی نقش اینفلوئنسرهای سفر در تغییر مقصدهای گردشگری پرداخت و اظهار داشت: فضای مجازی، قدرت و تأثیرات آن سال‌هاست که زندگی ما را تحت تأثیر قرار داده، اما آنچه مورد موضوع این گفت‌وگو قرار گرفته، اثر گذاشتن و اثرگذاران است. یکی مفهوم است و یکی مجموعه‌ای از اجزا که اینفلوئنسرها قسمتی از این ارکان هستند. اما به مصداق شعر معروف: «خشت اول چون نهد معمار کج، تا ثریا می‌رود دیوار کج»، مسیری که در کشور ما در حال طی شدن است، راهی است به بیراهه! شاید بشود این مسیر را اصلاح کرد و قطعاً یکی از راه‌هایی که می‌شود این جریان را نجات داد و به مسیری که از آن خارج شده است بازگرداند، همین جلسه‌ای است که شما ایجاد کرده‌اید: فضای گفت‌وگوها و اتاق‌های مباحثه، به کمک صاحب‌نظران و کارشناسان و تبادل نظری که فعالان این عرصه و افراد متخصص انجام می‌دهند.

تغییر سبک زندگی و ظهور گردشگری خلاق

کشفی صحبت خود را به چند بخش تقسیم کرد و در ابتدا به تغییرات در سبک زندگی مردم جهان اشاره کرد: از چند سال گذشته تا به امروز، سبک زندگی مردم جهان تغییر کرده است: فضای فکری و رفتاری مردم تفاوت کرده، درآمدها بیشتر شده، وسایل حمل و نقل متنوع گردیده و همچنین مراودات و ارتباطات میان مردم نیز گسترش یافته است. این امر موجب شده که مردم از سرگرمی‌هایی که در گذشته داشتند، دست بکشند و تقریباً متمایل گردند به حوزه گردشگری! ما این روزها دیگر کمتر کسی را می‌بینیم که به سینما و پارک برود یا مطالعه کند. اما در عین حال با مردمی روبرو هستیم که از هر دقیقه اوقات بیکاری و تعطیلات استفاده کرده و به گردشگری می‌پردازند. مثلاً از خانه خود فاصله گرفته و به پیک‌نیک و سفر می‌روند.

تغییر دیگر در خود حوزه گردشگری صورت گرفته است. یعنی در یک مسیر تاریخی، گردشگری تفریحی به گردشگری فرهنگی منجر شد و در 20 الی 30 سال گذشته، به نسل سوم گردشگری یعنی گردشگری خلاق رسیده‌ایم. یعنی گردشگر دیگر فقط نمی‌خواهد جایی را ببیند، بلکه می‌خواهد با همه حواسش به سمت هدفی برود که برای خود انتخاب کرده است. به عنوان مثال می‌خواهد به طبیعت برود، اما همه ویژگی‌های منطقه مورد نظر را بداند. در واقع می‌خواهد در آن نقطه زیست کرده و تجربه شخصی کسب کند. ترکیب این دو را اگر با هم ترکیب کنیم (یعنی تغییر در سبک زندگی و گردشگری)، درمی‌یابیم که صنعت توریسم چقدر موجب تغییر در زندگی شده است. به همین دلیل کسانی که در این حوزه فعال هستند، باید این نکته را مد نظر داشته باشند که برای ارائه خدمات، زمانی موفق‌تر خواهند بود که از شیوه‌های جدید تبلیغات بهره‌مند شوند. در گذشته بحث تبلیغات فقط در روزنامه و مجله بود، سپس به تلویزیون و سایر رسانه‌های دیداری و شنیداری منتقل شد. بعد از آن با پیشرفت تکنولوژی، به دنیای مجازی راه پیدا کرد.

چالش "خودنمایی" در اینفلوئنسر مارکتینگ ایران

کشفی در ادامه به نقش فضای مجازی و اینفلوئنسرها اشاره کرد و گفت: امروزه هر فردی که در دنیای مجازی حضور دارد، می‌تواند سبک زندگی، سلیقه و افکار خود را به اشتراک بگذارد و در عین حال می‌تواند آنچه مخاطبین نیز به آن علاقه‌مند هستند را برایشان عرضه بدارد. به عبارت دیگر محتوایی تولید کند که هم خود دیده شود و هم مورد توجه مخاطبین قرار بگیرد. به این طریق به یک تعامل با دنبال‌کنندگان پرداخته شود. اکنون ما یک فضای مجازی در دسترس داریم که می‌توانیم از آن به عنوان یک ابزار بهره‌مند شویم. اما ابزاری که موظف هستیم آن را به خوبی بشناسیم تا بتوانیم بر جامعه تأثیر مثبت بگذاریم.

اینفلوئنسرها کسانی هستند که توانسته‌اند با روش‌های مختلف، دنبال‌کنندگان زیادی را همراه خود کرده و از این طریق بر آنان نفوذ داشته باشند. این افراد با سفر به مقاصد مختلف می‌توانند این مناطق را به مردم معرفی کرده و موجب شناساندن و رونق این مکان‌ها گردند. طبیعی است که صاحبان صنوف مختلف گردشگری گمان می‌کنند که با کشاندن این افراد به منطقه خود، رشد و شکوفایی فعالیت خود را شاهد خواهند بود! اما خشت اول در کشور ما درست در همین نقطه کج نهاده شده است: اساس کار اینفلوئنسرها در کشور ما بر اساس خودنمایی و نمایش وجنات شخصی در مناطق جذاب شکل گرفته است و نه معرفی واقعی مکان و یا فعالیت. به عبارت دیگر: من در اینجا، من در آنجا! نکته تأسف‌آور اینکه مخاطبان، بیشتر دنبال‌کننده قیافه و پوشش فرد هستند تا دانش و علم او و دردناک‌تر اینکه رفتار سطحی او را ملاک قرار داده و سعی در تقلید از او در سفر به مقاصد با همان پوشش و رفتار می‌کنند!

راهکارها: تبلیغات اصولی و ارزیابی دقیق اینفلوئنسرها

من منکر معرفی جاذبه‌های فرهنگی و طبیعی کشورم از طریق افراد نیستم، اما نه به این شیوه‌ای که از طرف اینفلوئنسرها در کشور ما باب شده و تقلید گردید و امروزه به عنوان یک ابزار سوءاستفاده تبدیل گردیده است. این افراد در گفت‌وگو با صاحبان صنوف گردشگری با ذکر تعداد زیاد دنبال‌کنندگان خود مدعی تأثیرگذاری بر آنان در جهت سفر به مقاصد آنان شده و در عوض درخواست خدمات رایگان و یا دریافت وجه در ازای نشان دادن خود در آن مناطق می‌کنند! جامعه میزبان هم با زودباوری فریب خورده و پذیرای آنان می‌گردند، اما در نهایت آنچه بر جای می‌ماند چند استوری با عکس‌های نامتعارف و مقداری شعر و متن فلسفی در رثای خود است.

چاره در چیست؟ برداشتن خشت کج اول و درست نهادن آن. تبلیغات اصول و روش‌هایی دارد که با بهره‌گیری از آنها می‌توان به یک سود دوطرفه رسید. اگر قرار است از طریق تأثیرگذاران تبلیغ شود، ابتدا باید دقت کرد تا ببینیم پست‌های آنان واقعاً از ابزارهای یک پیام صحیح بهره برده است؟ بهتر است روی سخنم را با اینفلوئنسرها بگردانم: وقتی که شما در فضای مجازی فعالیت می‌کنید به خاطر داشته باشید که در حال فعالیت در یک رسانه هستید، رسانه شما مخاطب دارد و این یک انتقال پیام است. پیام یک سری اجزا، الگو و اصول دارد: محتوا، رسانه، فرستنده و گیرنده. شما ابزارهایی در اختیار دارید که به شما کمک می‌کند تأثیرگذاری را با روش‌های علمی و هنری انجام دهید؛ مثلاً اگر درگاه خروجی شما اینستاگرام است، شاخصه یک پست خوب در این اپلیکیشن، داشتن یک تصویر با کیفیت است. گفتار خوب و متن خوبی باید ضمیمه تصویر شود. حسی که داخل فیلم شما در جریان است، باید مؤثر و مناسب باشد. در این زمینه حتماً مطالعه کنید. تکنیک‌های نوشتاری، عکاسی، تصویربرداری، صدابرداری و... را بیاموزید، باید بدانید چه تیتر و هشتگی بگذارید یا چه زمانی مطلب جدید پست کنید.

اما دوستانی که می‌خواهند با استفاده از تأثیرگذاری اینفلوئنسرها کسب‌وکار خویش را ارتقا بخشند و میزبان آنها گردند، در اینجا روی سخنم دوستان بخش خصوصی مثل اقامتگاه‌ها و آژانس‌ها و... است. (بخش دولتی آنقدر در این زمینه سوءسابقه دارد که از آن می‌گذرم.) شما به عنوان یک میزبان حتماً باید صفحه و پست‌هایشان را رصد کرده و با دقت تحلیل و بررسی کنید. شمار دنبال‌کنندگان یا تعداد لایک‌های یک پست را ملاک قرار ندهید. ببینید چه محتوایی توسط وی تولید شده است. عکس، فیلم و نوشتار چه اندازه از جذابیت و تازگی برخوردار و هویت مستقلی دارد. سابقه او را از مقاصد قبلی که سفر کرده است، پرسیده و ببینید که چه مقدار بر مسافران ورودی به منطقه شما با الهام از پست‌های ایشان اضافه گردیده است. مناسبت‌های نوین، شرایط بدیع و جدیدی را همراه خود می‌آورد که صاحبان کسب‌و‌کارهای گردشگری نیازمند همراهی و به‌روز بودن هستند. پس پیشنهاد من استفاده از ظرفیت‌های تبلیغات در مؤثرترین حالت است.