ابزارهای مورد استفاده برای هرچه پایدارتر ساختن گردشگری

 گردشگری به عنوان ابزار موثر انتقال ثروت و سرمایه‌گذاری از بخش ثروتمند و توسعه‌یافته به مناطق کمتر‌توسعه‌یافته و فقیرتر دیده ‌می‌شود. گردشگری از جنبه‌های گوناگونی می‌تواند در این زمینه موثر ‌باشد، چرا که گردشگری دارای اثرات اجتماعی، طبیعی و اقتصادی مختلفی است (Sharpley,2002). گردشگری می‌تواند به گونه‌ای عمل‌کند که ثروت از مناطق غنی به مناطق فقیر بازپخش‌گردد. یکی از عوامل اصلی موفقیت در استفاده از گردشگری برای اهداف توسعه منطقه‌ای این است که مزایای گردشگری در سراسر منطقه اطراف گسترش ‌‌یابد (Telfer,2002). علاوه‌بر‌این، گردشگری همچنین می‌تواند منجر به مدرن‌سازی در مناطق پیرامونی شود، اما به منظور انجام این کار، منطقه به طور کلی باید از اقتصاد گردشگری بهره‌مند شود (Rogerson,2015,p281). گردشگری زمانی پایدار است که دارای اقتصاد بادوام و مترقی باشد و  منابعی که آینده گردشگری بدان وابسته ‌است، به ویژه محیط فیزیکی و بافت اجتماعی جامعه میزبان را تخریب ‌نکند (: Vojtko,2015,p3).  هدف مورد نظر توسعه منطقه‌ای، لزوما با نتایج صنعت گردشگری به عنوان یک فعالیت اقتصادی مشابه نیست‌، زیرا در بسیاری موارد بر  اولویت‌های غیرمحلی استوار است(Rogerson,2015,p281). 

جهت نیل به اهداف گردشگری پایدار به ابزارهایی به شرح ذیل نیاز است :

ابزارهای مدیریت                   

کار زیادی در خصوص کاربرد شاخص­ها در یک کشور یا در سطح مقصد گردشگری انجام شده است تا پایداری گردشگری مورد نظارت قرار گیرد و نیاز به اقدام را هدایت نماید. تعیین شاخص­های مناسب در قالب طرح­ریزی راهبردی، در مرحله آغازین عملی شده است که در آن دست­اندرکاران بر سر انتخاب شاخص­هایی که سود افزوده را مشخص می­سازند به توافق می­رسند و سپس به احتمال فراوان از آن شاخص­ها استفاده می­کنند. شاخص­ها باید در برگیرنده عملکرد و رقابت­پذیری (مثلاً رضایت بازدیدکنندگان و بازگشت سرمایه) و اثرگذاری و پایداری (مثل اشتغال و تولید زباله) باشند. دست­اندرکاران باید با همکاری یکدیگر در مورد وضعیت و اجرای فرآیندهای نظارتی و معیارگذاری اقدام نمایند. آنان باید در پی یک توافق مشترک بر سر تعیین محدودیت­های تغییرات قابل قبول باشند که محصول توسعه گردشگری خواهد بود. ( UNW.T.O,2018).

ابزارهای فرماندهی و کنترل

این ابزارها، عامل کنترل توسعه گردشگری عملیات­هایی بودند که از سوی قانون، حمایت می­شوند و از نظر قانونی هم لازم‌الاجرا هستند. ابزارهایی که قانون گردشگری را پدید می­آورند و باید در برگیرنده اصول پایداری باشند و دیگر ابزارهای قانونی مثل صدور مجوز رسمی عملیات و مقررات قانونی را نیز پوشش دهند. کاربرد اصلی همکاری دست­اندرکاران مختلف آن است که ابزارهای قانونی مورد اشاره با موفقیت فاصله دارند، اگر درگیر فرآیند طرح­ریزی شوند و رعایت گردند. مثلاً اس.ان.وی و سازمان  محیط زیست جهانی سازمان ملل با همکاری یکدیگر در چند کشور برای پیش­نویس قوانین گردشگری، مشاوره­های گسترده­ای با صنعت گردشگری، دولت محلی و جامعه مدنی داشتند. کارهای جاری برای تضمین درک و اشاعه اجرای قوانین اهمیت زیادی دارد. فرآیندهای همکاری در تدوین طرح­های قانونی کاربرد زمین و فضا نیز بسیار مهم هستند و در ایجاد گردشگری پایدارتر نقش اساسی دارند. ارتباط بین این طرح­ها برای راهبردهای گردشگری پایدار، الزامی غیرقابل تردید است که از طریق همکاری دست­اندرکاران مختلف حاصل می­شود. همکاری بین مقامات محلی، طراحان، جوامع محلی و مجامع زیست­محیطی می­تواند سبب شکل­گیری معیارهای مثبت و راهنمایی­های طراحی برای توسعه گردشگری پایدار نوین شود. 

ابزارهای اقتصادی

ابزارهای اقتصادی می­توانند بر رفتار کسب و کارها و گردشگران اثرگذار باشند. مالیات­ها و هزینه­کردها می­توانند کمک­حال سطوح استفاده از منابع مثل آّب و افزایش درآمد باشند که خود به حفاظت از محیط زیست و رفع نیازهای جامعه کمک می‌کنند؛ مثلاً فروش بلیت برای بازدید از پارک­ها و سایر مراکز پربازدید. ابزارهای اقتصادی همچنین می­توانند شامل وام­ها و کمک­های اعطایی برای پروژه­های خاص و طرح­های ابتکاری و نو باشند. در همه حالات فرآیندهای همکاری متضمن موفقیت بیشتر و تضمین دخالت کسب و کارها و سایر دست­اندرکاران در امور اطلاع­رسانی از مقاصد و خواسته­های خود می­باشد. 

ابزارهای داوطلبی

ابزارهای داوطلبی طبق تعریف، تقریباً به همکاری دست­اندرکاران تکیه دارد و موفقیت آنان را در گرو همین همکاری قرار می‌دهد. یک نوع از ابزارهای مورد بحث به کارگیری قوانین و راهنمایی­های داوطلبانه است که برای نفوذ و اثرگذاری بر فعالیت کسب و کار و گردشگر دنبال می­شود. موفقیت به میزان پیشرفت و توجه به قوانین بستگی دارد. این امر با تقویت مداخله در شروع به کار همه افراد و نهادهایی است که باید قوانین را دنبال و ترویج کنند، همراه می‌باشد. مطالعه موردی کاستاریکا نشان می­دهد که قوانین داوطلبانه در بخش گردشگری به کار می­روند و از سوی کسب و کارها پشتیبانی و تقویت می­شوند. ( ابزارهای مورد استفاده پایدارتر ساختن گردشگری ) چارچوب­های صدورگواهی، تدوین استانداردها، بررسی و عنوان­گذاری جملگی در تشویق و ترغیب عملکرد محیطی و اجتماعی بهتر، مفید واقع می­شوند. آن­ها اهداف دقیق کسب و کار را روشن می­سازند و محرک­های بازاری را مشخص می­نمایند. این قبیل ابزارها زمانی کارآیی بهتری دارند که از سوی گروهی از دست­اندرکاران به شکل گروهی به کار گرفته شوند از جمله توسط دولت­ها از طریق مشارکت، سازمان­های مردم­نهاد از طریق ارائه توصیه و آموزش، و بالاخره توسط گروه­های مصرف‌کننده و رسانه به شکل افزایش آگاهی­ها. 

ابزارهای حمایتی

سایر ابزارهایی که می­توانند گردشگری را پایدارتر نمایند، عبارتند از: سرمایه­گذاری روی زیرساخت­ها، ظرفیت­سازی، بازاریابی و اطلاع­رسانی. شروع آن­ها نیز با عمل همراه است. مثل اقدام به سرمایه­گذاری روی سامانه­های حمل و نقل عمومی، انرژی سبز، آب سالم و غیره. در برخی موارد این امر از طریق سرمایه­گذاری مشترک خصوصی و دولتی محقق می­شود. همچنین راه­های زیادی برای همکاری دست ­اندرکاران مختلف در طرح­های ابتکاری بازاریابی، وجود دارد که اشکال گردشگری پایدارتر را ارتقا می­بخشد. ( ابزارهای مورد استفاده پایدارتر ساختن گردشگری ) کل حوزه ظرفیت‌سازی؛ شامل وضع مقررات برای راهنمایی و مشاوره مستقیم به کسب و کارها جوامع به روشنی ارتباط تنگاتنگ با همکاری دست­اندرکاران مختلف داشته و مستلزم تبادل دانش و یادگیری از یکدیگر است. در اکثر مطالعات موردی مثال­هایی از ظرفیت­سازی مشاهده می­شود. یعنی فعالیتی که از نگرش کلی در خصوص فرآیندهای همکاری دست­اندرکاران نشأت می­گیرد. ( UNW.T.O,2018) 

منابع : Vojtko, V. (2015). Tourism & Hospitality - sustainability and responsibility, Profess Consulting s. r. o., (33)7, 128-160. Telfer, D. J. (2002). Tourism and Regional Development. Issues. In Tourism and Development: Concepts and Issues, by R. Sharpely and D. J Telfer (Eds. ) Clevedon, England: Channel View Publications‌, 112-148.   Sharpley, R. (2002). Tourism: A Vehicle for Development?" In Tourism and Development: Concepts and Issues , by R. Sharpely and D. J Telfer (Eds. ), Clevedon, England: Channel View Publications, 11-34. Rogerson, M. (2015). Tourism and regional development: The case of South Africa’s distressed areas, Development Southern Africa (Routledge) (32)3, 277–291. Tourism and Sustainable Development Goals - Journey to 2030 book ,2018. UNW.T.O Publication .