آینده‌نگری در توسعه گردشگری هوشمند؛ تأثیر متاورس بر تجربه‌ی سفر مجازی

مجله سفرنویسان، با هدف ارائه تحلیل‌های دقیق و پیش‌بینی روندهای نوین در صنعت گردشگری، در این گزارش به بررسی نقش متاورس در توسعه گردشگری هوشمند و تأثیر آن بر تجربه سفر مجازی پرداخته است. این فناوری که ترکیبی از واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR) است، فرصت‌های جدیدی را در اختیار صنعت گردشگری قرار داده و می‌تواند به بهبود دسترسی، حفظ محیط زیست و افزایش تعاملات فرهنگی کمک کند .

انواع فناوری‌های متاورس و کاربرد آن‌ها در صنعت گردشگری

متاورس به عنوان یک محیط دیجیتال غوطه‌ورانه، شامل فناوری‌های مختلفی است که می‌توانند تجربیات گردشگری را تحول بخشند. دو ابزار اصلی در این حوزه، واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR) هستند. VR با شبیه‌سازی دقیق محیط‌های واقعی، به کاربران امکان می‌دهد تجربه‌های غوطه‌ورانه داشته باشند. به عنوان مثال، Google Earth VR و HTC Vive ابزارهایی هستند که به کاربران اجازه می‌دهند شهرها و مکان‌های تاریخی را از راه دور کشف کنند . از سوی دیگر، AR با اضافه کردن لایه‌های دیجیتال به دنیای واقعی، تجربه‌های تعاملی ایجاد می‌کند. شهرهای اروپایی مانند پاریس و برلین از برنامه‌های AR برای تسهیل ناوبری در مراکز شهری و موزه‌ها استفاده کرده‌اند .

نقش شرکت‌های بزرگ در توسعه فناوری‌های متاورس

شرکت‌های بزرگی مانند Apple، Google و HTC Vive نقش مهمی در توسعه فناوری‌های متاورس ایفا کرده‌اند. این شرکت‌ها با ارائه محصولاتی مانند Google Earth VR و HTC Vive، تجربیات مجازی را برای گردشگران فراهم کرده‌اند . علاوه بر این، شرکت‌هایی مانند Apple و Microsoft به تدریج ارزهای دیجیتال را به عنوان روش‌های پرداخت جدید معرفی کرده‌اند که می‌تواند تسهیلات بیشتری برای پرداخت‌های بین‌المللی در صنعت گردشگری فراهم کند .

تأثیر متاورس بر رفتار مسافران و الگوهای گردشگری

تأثیر متاورس بر تصمیم‌گیری مسافران

متاورس با ارائه محیط‌های مجازی غوطه‌ورکننده، تجربه کاربران را عمیق‌تر می‌کند و انگیزه آن‌ها برای بازدید از مقاصد واقعی را افزایش می‌دهد . مطالعه‌ای که توسط Kim et al. (2018) انجام شد، نشان داد که استفاده از VR در موزه‌ها می‌تواند تجربه بازدیدکنندگان را غنی‌تر کرده و تمایل آن‌ها برای بازدید از مقاصد واقعی را تقویت کند .

سودمندی و سهولت استفاده از متاورس

سهولت استفاده از متاورس تأثیر مستقیم قوی‌تری نسبت به سودمندی درک‌شده بر قصد رفتاری برای استفاده از این فناوری دارد . برای مثال، مسافرانی که از متاورس استفاده کرده‌اند، تمایل بیشتری به کاهش سفرهای فیزیکی خود در فصل‌های پیک دارند . این موضوع نشان می‌دهد که طراحی رابط‌های کاربری ساده و بدون پیچیدگی برای جذب کاربران جدید و تسهیل استفاده از فناوری متاورس حیاتی است.

تحلیل آمار مربوط به رشد سرمایه‌گذاری در حوزه متاورس

بر اساس گزارشی از Grand View Research در سال 2024، بازار جهانی متاورس از سال 2025 تا 2030 با نرخ رشد مرکب سالانه 46.4٪ افزایش خواهد یافت . این رشد نشان می‌دهد که متاورس به عنوان یک فناوری نوین در حال توسعه سریع است و صنعت گردشگری به طور فزاینده‌ای از این فناوری برای افزایش تجربیات مجازی استفاده می‌کند .

چالش‌های اقتصادی و اجتماعی ناشی از توسعه متاورس در حوزه گردشگری

هزینه‌های توسعه و پیاده‌سازی فناوری‌های متاورس

یکی از مهم‌ترین چالش‌های توسعه متاورس در صنعت گردشگری، هزینه‌های بالا و نیاز به زیرساخت‌های فنی پیشرفته است . ایجاد محیط‌های مجازی با کیفیت بالا نیازمند سرمایه‌گذاری قابل توجه در فناوری‌های AR و VR است. همچنین، نگهداری و به‌روزرسانی این زیرساخت‌ها نیازمند منابع مالی مداوم است .

تأثیر متاورس بر اشتغال در حوزه گردشگری

متاورس فرصت‌های اقتصادی جدیدی ایجاد می‌کند اما ممکن است تأثیرات منفی نیز داشته باشد . افزایش تمایل به گردشگری مجازی می‌تواند تقاضا برای گردشگری فیزیکی را کاهش دهد که این موضوع برای کشورهای در حال توسعه که به درآمد گردشگری وابسته هستند، مشکل‌ساز است .

مقایسه عملکرد ایران با کشورهای پیشرو در توسعه گردشگری هوشمند

دسترسی به اینترنت پرسرعت: چالش بنیادین

در حالی که کشورهای پیشرو مانند کره جنوبی و امارات متحده عربی به دسترسی پرسرعت به اینترنت تکیه می‌کنند، وضعیت ایران در این زمینه ضعیف‌تر است . این موضوع به ویژه در حوزه گردشگری هوشمند که نیازمند دسترسی پرسرعت به اینترنت برای اجرای برنامه‌های تعاملی و غوطه‌ورانه است، چالش‌برانگیز خواهد بود .

تفاوت‌های فرهنگی و اجتماعی در پذیرش فناوری

برخی جوامع ممکن است نسبت به گردشگری مجازی مقاومت نشان دهند یا آن را تهدیدی برای میراث فرهنگی خود بدانند . برای غلبه بر این چالش، برگزاری برنامه‌های آموزشی و ارتقای آگاهی عمومی درباره مزایای متاورس و نحوه محافظت از هویت فرهنگی پیشنهاد شده است .

راهکارهای عملی و بلندمدت برای توسعه گردشگری هوشمند در ایران

پیشنهادات عملی برای توسعه گردشگری هوشمند

برای پیاده‌سازی گردشگری هوشمند، ابتدا باید زیرساخت‌های فناوری مناسبی فراهم شود. ایران می‌تواند با بهره‌گیری از الگوهای مشابه کشورهای پیشرو، تورهای مجازی برای آثار تاریخی و فرهنگی خود ایجاد کند . دولت نیز باید به توسعه پلتفرم‌های ملی داده بپردازد که دقت و صحت اطلاعات را تضمین کند .

برنامه‌های بلندمدت دولت ایران

دولت ایران در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ (۲۰۲۵)، مبالغ قابل توجهی را برای توسعه هوش مصنوعی و زیرساخت‌های مرتبط اختصاص داده است . با این حال، عدم تخصیص کامل منابع مالی در سال‌های گذشته، پیشرفت‌های احتمالی را مختل کرده است .

تحلیل آینده‌نگری در توسعه گردشگری هوشمند با تأکید بر متاورس

متاورس با ارائه تجربیات مجازی غنی، تأثیر قابل توجهی بر رفتار مسافران و الگوهای گردشگری داشته است . این فناوری نه تنها به افزایش تمایل به بازدید از مقاصد واقعی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند نقش مهمی در کاهش مشکلات گردشگری بیش از حد و توزیع زمانی و مکانی گردشگران ایفا کند . با این حال، پذیرش این فناوری نیازمند حل مسائل اخلاقی و حقوقی است .

مقایسه عملکرد ایران با کشورهای پیشرو

در حالی که کشورهای اروپایی مانند فرانسه و اسپانیا از فناوری‌های متاورس برای توسعه گردشگری هوشمند استفاده می‌کنند، وضعیت ایران در این زمینه هنوز در مراحل اولیه قرار دارد . برای غلبه بر این چالش‌ها، همکاری بین دولت، شرکت‌های فناوری و صنعت گردشگری ضروری است .

نتیجه‌گیری

بر اساس تحلیل‌های انجام شده، ایران نیازمند سرمایه‌گذاری بیشتر در زیرساخت‌های دیجیتالی و ایجاد محیطی مساعد برای پذیرش فناوری‌های نوین است. همچنین، تقویت همکاری‌های بین‌المللی و استفاده از تجربیات کشورهای پیشرو می‌تواند به توسعه گردشگری هوشمند کمک کند . تدوین سیاست‌های مناسب و جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، می‌تواند به ایجاد تحولی در این حوزه منجر شود.

با توجه به پتانسیل بالای ایران در حوزه گردشگری فرهنگی و تاریخی، ادغام فناوری متاورس می‌تواند به جذب گردشگران بین‌المللی و افزایش درآمدهای ارزی کمک کند. همچنین، استفاده از این فناوری می‌تواند به بهبود تجربه کاربری و افزایش رضایت مشتریان منجر شود. با این حال، برای استفاده مؤثر از متاورس، نیاز به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های لازم و برنامه‌ریزی دقیق وجود دارد .