مسیرهای جدید گردشگری شهری در تهران: هوشمندسازی برای همه

 تهران در آستانه ارائه الگوی جدیدی از گردشگری شهری هوشمند و شهروند‌محور است

تهران – پایگاه خبری تخصصی گردشگری سفرنویسان 
در نخستین نشست میز گردشگری شهری، آقای امیر قاسمی، رئیس ستاد گردشگری شهرداری تهران، با اشاره به چالش‌های ساختاری در حوزه گردشگری پایتخت، گفت:

«سال‌هاست که به دنبال تدوین سند جامع گردشگری شهر تهران بودیم. این در حالی است که پس از گذشت بیش از چهل سال از انقلاب، هنوز هیچ سند جامع و استراتژیکی برای گردشگری این کلان‌شهر تدوین نشده بود. خوشبختانه امروز این سند در مراحل پایانی تدوین قرار دارد و به‌زودی قابل ارائه به دستگاه‌های ذی‌ربط و صاحب‌نظران خواهد بود.»

وی تأکید کرد که هدف اصلی این سند، «هم‌زمانی برنامه‌ریزی برای شهروند و گردشگر» است و نه صرفاً طراحی برای جذب خارجی‌ها:

«ما باید از این پس، به‌جای آنکه تنها به دنبال جذب گردشگر باشیم، گردشگری را به‌عنوان یک مولفه کلیدی در ارتقای کیفیت زندگی شهروندان معرفی کنیم.»

تعریف جدید از «گردشگر شهری»: شهروند، گردشگر است

آقای قاسمی با تأکید بر ضرورت بازتعریف مفاهیم، گفت:

«در تهران، مفهوم «شهروند» و «گردشگر» بسیار به هم نزدیک است. بسیاری از شهروندان ما هر هفته به‌صورت خودجوش از مسیرهای گردشگری استفاده می‌کنند، بدون آنکه نیازی به راهنما یا تور داشته باشند. این به‌معنای آن است که ما با طراحی فضاهای مناسب، در واقع زمینه‌ساز گردشگری مشارکتی و خودمحور شده‌ایم.»

۳۰ مسیر گردشگری: تحولی در استفاده روزمره از فضای شهری

وی ادامه داد:

«طی سه سال گذشته، بیش از ۳۰ مسیر گردشگری در شهر تهران تعریف و تجهیز شده است. این مسیرها نه‌تنها برای گردشگران، بلکه برای همه شهروندان هر روزه مورد استفاده قرار می‌گیرند — از مسیرهای عمومی پیاده‌رو و دوچرخه‌سواری گرفته تا مسیرهای تخصصی مانند گردشگری کودک که امسال در فضای واقعی و به‌صورت آزمایشی اجرا شد و پاسخ مثبتی از سوی خانواده‌ها دریافت کرد.»

مسیر ۴۷ کیلومتری بدون تقاطع: یک پروژه منحصربه‌فرد جهانی

با اشاره به یکی از مهم‌ترین دستاوردهای شهرداری تهران در حوزه گردشگری شهری، ایشان گفت:

«مسیر ۴۷ کیلومتری پیاده‌رو-دوچرخه‌ای تهران، یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های غیرقطعه‌ای در سطح جهان است که به‌صورت بدون تقاطع با خیابان‌های اصلی طراحی شده و امکان حرکت ایمن و روان پیاده‌گردان، دوچرخه‌سواران و حتی کاربران اسکوتر برقی را فراهم کرده است. این مسیر در سال جاری به‌صورت کامل بهره‌برداری شده و به‌زودی به ۱۰۰ کیلومتر خواهد رسید.»

بازآفرینی شهری: از فضای آسیب‌دیده به مقصد گردشگری

آقای قاسمی با اشاره به نمونه‌های موفق، افزود:

«دره فرحزاد در شمال تهران، که قبلاً به‌عنوان یکی از مناطق پرخطر شهر شناخته می‌شد، امروز یکی از مقاصد گردشگری پرطرفدار خانواده‌ها است. این تبدیل، صرفاً حاصل مدیریت شهری و طراحی فضای عمومی است، نه سرمایه‌گذاری انبوه.»

همچنین باغ‌های حضرت زهرا (س) (۹ کیلومتر)، مجموعه عباس‌آباد و برج میلاد نیز به‌عنوان نمونه‌هایی از بازآفرینی موفق معرفی شدند.

نقشه‌های گردشگری ایستگاه‌های مترو: اولین نمونه در ایران

آقای قاسمی از اقدام نوآورانه شهرداری تهران در زمینه هوشمندسازی دسترسی به جاذبه‌های گردشگری خبر داد:

«ما برای اولین‌بار در ایران، نقشه‌های گردشگری ایستگاه‌های مترو را طراحی و نصب کردیم. در ایستگاه‌هایی مانند امام خمینی (ره) و قیام، شهروندان و گردشگران می‌توانند در محدوده ۵۰۰ متری ایستگاه، تمام جاذبه‌های فرهنگی، تفریحی و خدماتی را مشاهده و از آنها بازدید کنند. این راهکار بر اساس الگوهای جهانی مانند بارسلونا طراحی شده است.»

چالش کلیدی: تمایز قیمت‌گذاری در حمل‌ونقل عمومی برای گردشگران

وی از چالش‌های مدیریتی نیز یاد کرد:

«در حال حاضر، سیستم بلیط‌فروشی مترو تهران تمایزی بین مسافر عادی و گردشگر قائل نمی‌شود. در حالی که در بسیاری از شهرهای جهان، گردشگران از پکیج‌های سفری یک‌روزه یا چندروزه با قیمت‌های ویژه استفاده می‌کنند. ما در حال مطالعه این راهکار هستیم تا هم دسترسی گردشگران تسهیل شود و هم منابع شهری بهینه‌تر مدیریت گردد.»

آمار شگفت‌انگیز: تهران، پرترددتر از جاده چالوس!

با بیان یک آمار جالب، ایشان اظهار داشت:

«همکاری با شرکت همراه اول نشان داده که تعداد دستگاه‌های متصل در مکان‌هایی مانند برج میلاد، موزه‌های سعدآباد و حتی دره فرحزاد، در ساعات اوج، از جاده چالوس — یکی از مسیرهای توریستی پرتردد کشور — نیز بیشتر است. این یعنی تهران دیگر نه‌تنها مقصد عبور، بلکه هدف اصلی سفر شهروندان است.»

پیشنهاد ساختاری: مشارکت شوراهای شهری و تشکل‌های اجتماعی

در پایان، آقای قاسمی بر لزوم مدیریت یکپارچه و شرکت‌پذیری تأکید کرد:

«برای موفقیت در گردشگری شهری، باید تمام ذینفعان — از شوراهای محلی و نیروی انتظامی گرفته تا راهور، فروشگاه‌های محلی و بازاریان — در فرآیند تصمیم‌گیری مشارکت داشته باشند. پیشنهاد ما این است که در میزهای استانی و کشوری گردشگری شهری، نمایندگان این نهادها حضور فعال داشته باشند تا برنامه‌ها با واقعیت‌های محلی هم‌خوانی داشته باشد.»

«ما پرچم خود را زیر پرچم قانون داریم و برای آن سینه می‌زنیم. اما برای موفقیت، باید تمام شرکای اجتماعی را در کنار هم چیدمان کنیم تا مقاصد گردشگری‌مان را تحقق بخشیم و تعداد ثبت‌های جهانی‌مان را افزایش دهیم.»