تعریف طبیعت‌ گردی

تعریف طبیعت‌گردی

  طبیعت‌ گردی که در زبان انگلیسی به آن "Eco-tourism" یا "Ecological Tourism" نیز گفته می‌شود، یکی از شاخه‌های مهم و پرطرفدار صنعت گردشگری است که بر پایه‌ی بازدید از مناطق طبیعی به همراه حفظ و احترام به محیط‌زیست و فرهنگ‌های بومی شکل گرفته است. این نوع گردشگری در دهه‌های اخیر به عنوان یک راهکار موثر برای توسعه پایدار و حفاظت از منابع طبیعی و فرهنگی شناخته شده است. در این زیرعنوان به بررسی تعریف و جوانب مختلف طبیعت‌گردی می‌پردازیم.  

تعریف طبیعت‌گردی

طبیعت‌گردی به سفرهای مسئولانه به مناطق طبیعی اطلاق می‌شود که هدف اصلی آن لذت بردن از زیبایی‌ها و شگفتی‌های طبیعی، یادگیری درباره اکوسیستم‌ها، حیات‌وحش و فرهنگ‌های بومی است، در حالی که اثرات منفی بر محیط‌زیست و جامعه محلی را به حداقل می‌رساند. این نوع گردشگری بر اصولی مانند حفاظت از محیط‌زیست، توسعه پایدار و حمایت از جوامع محلی استوار است. طبق تعریف سازمان جهانی گردشگری (UNWTO)، طبیعت‌گردی شامل سفرهای مسئولانه به مناطق طبیعی است که به حفاظت از محیط‌زیست کمک کرده و رفاه جوامع محلی را بهبود می‌بخشد. همچنین، این نوع گردشگری باید جنبه‌های آموزشی داشته باشد و بازدیدکنندگان را با اهمیت حفاظت از طبیعت و فرهنگ‌های بومی آشنا کند.  

اصول و اهداف طبیعت‌گردی

  اصول طبیعت‌گردی بر چند محور اساسی متمرکز است که عبارتند از:   1. حفاظت از محیط‌زیست: طبیعت‌گردی باید به گونه‌ای طراحی شود که کمترین تاثیر منفی را بر محیط‌زیست داشته باشد. این شامل استفاده از منابع پایدار، کاهش تولید زباله و آلودگی، و حفاظت از زیستگاه‌ها و گونه‌های در معرض خطر است. 2. توسعه پایدار: طبیعت‌گردی باید به گونه‌ای انجام شود که منافع اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی به صورت متوازن توزیع شود. این به معنای ایجاد فرصت‌های شغلی و درآمدزایی برای جوامع محلی، بهبود زیرساخت‌ها و خدمات محلی، و ارتقاء کیفیت زندگی ساکنان مناطق گردشگری است.   3. احترام به فرهنگ‌های بومی: یکی از اصول مهم طبیعت‌گردی، احترام به فرهنگ‌ها و سنت‌های بومی است. این شامل تعامل مثبت با جوامع محلی، حمایت از صنایع دستی و محصولات محلی، و حفظ میراث فرهنگی و تاریخی است.   4. آموزش و آگاهی‌بخشی: طبیعت‌گردی باید جنبه‌های آموزشی داشته باشد و به بازدیدکنندگان اطلاعاتی در مورد محیط‌زیست، فرهنگ‌های بومی و اهمیت حفاظت از منابع طبیعی ارائه دهد.   5. تعامل و مشارکت جوامع محلی: جوامع محلی باید در فرآیند برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های طبیعت‌گردی مشارکت فعال داشته باشند. این به معنای توجه به نیازها و خواسته‌های آن‌ها و تضمین منافع آن‌ها از گردشگری است.  

انواع طبیعت‌گردی

طبیعت‌گردی به چندین نوع مختلف تقسیم می‌شود که هر کدام ویژگی‌ها و اهداف خاص خود را دارند:   1. گردشگری حیات‌وحش: تمرکز این نوع گردشگری بر مشاهده و مطالعه حیات‌وحش در زیستگاه‌های طبیعی آن‌ها است. از جمله محبوب‌ترین فعالیت‌های این نوع می‌توان به سافاری‌های حیات‌وحش در آفریقا، مشاهده پرندگان، و تورهای زیست‌محیطی اشاره کرد.   2. گردشگری ماجراجویانه: این نوع طبیعت‌گردی شامل فعالیت‌های ماجراجویانه مانند کوه‌نوردی، قایق‌رانی، صخره‌نوردی، و دوچرخه‌سواری در کوهستان است. این فعالیت‌ها علاوه بر لذت‌بخشی، چالش‌های فیزیکی و روانی را نیز به همراه دارند.   3. گردشگری فرهنگی: این نوع گردشگری بر بازدید از مناطق طبیعی با هدف شناخت و تجربه فرهنگ‌های بومی متمرکز است. این شامل بازدید از روستاها و جوامع محلی، شرکت در جشنواره‌ها و مراسم سنتی، و یادگیری درباره هنرها و صنایع دستی محلی است.   4. گردشگری آموزشی: هدف این نوع گردشگری ارائه اطلاعات و آموزش‌های زیست‌محیطی به بازدیدکنندگان است. این شامل تورهای آموزشی، کارگاه‌ها و برنامه‌های آموزشی درباره محیط‌زیست و حفاظت از طبیعت است.  

اهمیت طبیعت‌گردی

طبیعت‌گردی دارای اهمیت‌های متعدد زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی است که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:   1. حفاظت از محیط‌زیست: طبیعت‌گردی با ایجاد آگاهی و توجه به حفاظت از منابع طبیعی و حیات‌وحش، نقش مهمی در حفظ اکوسیستم‌ها و گونه‌های در معرض خطر ایفا می‌کند. همچنین، درآمد حاصل از طبیعت‌گردی می‌تواند به تامین منابع مالی برای پروژه‌های حفاظتی کمک کند.   2. توسعه اقتصادی: طبیعت‌گردی می‌تواند به عنوان یک منبع مهم درآمد برای جوامع محلی و کشورها عمل کند. این شامل ایجاد فرصت‌های شغلی، توسعه زیرساخت‌ها، و افزایش درآمدهای مالیاتی است.   3. بهبود کیفیت زندگی: طبیعت‌گردی می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی ساکنان مناطق گردشگری کمک کند. این شامل دسترسی بهتر به خدمات بهداشتی، آموزشی، و زیرساخت‌های عمومی است.   4. تقویت فرهنگ‌های بومی: طبیعت‌گردی می‌تواند به حفظ و تقویت فرهنگ‌ها و سنت‌های بومی کمک کند. این شامل حمایت از صنایع دستی، هنرها و مراسم فرهنگی است که به عنوان جاذبه‌های گردشگری مورد توجه قرار می‌گیرند.  

چالش‌های طبیعت‌گردی

با وجود تمامی مزایا، طبیعت‌گردی نیز با چالش‌هایی مواجه است که نیاز به مدیریت و برنامه‌ریزی دقیق دارند:   1. تخریب محیط‌زیست: افزایش تعداد بازدیدکنندگان می‌تواند به تخریب زیستگاه‌های طبیعی و افزایش آلودگی منجر شود. بنابراین، نیاز به کنترل و مدیریت دقیق تعداد بازدیدکنندگان و فعالیت‌های آن‌ها وجود دارد.   2. اثرات منفی بر جوامع محلی: در برخی موارد، توسعه ناپایدار طبیعت‌گردی می‌تواند به تغییرات منفی در فرهنگ و ساختار اجتماعی جوامع محلی منجر شود. بنابراین، نیاز به برنامه‌ریزی مشارکتی و توجه به منافع جوامع محلی وجود دارد.   3. تغییرات اقلیمی: تغییرات اقلیمی و پدیده‌های مرتبط مانند گرمایش جهانی و کاهش منابع آب می‌توانند تاثیرات منفی بر طبیعت‌گردی و جاذبه‌های طبیعی داشته باشند. بنابراین، نیاز به اقدامات پیشگیرانه و سازگاری با شرایط جدید وجود دارد.  

نتیجه‌گیری

  طبیعت‌گردی با تعریف مشخص و اصولی که بر حفاظت از محیط‌زیست، توسعه پایدار و احترام به فرهنگ‌های بومی استوار است، می‌تواند به عنوان یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین شاخه‌های گردشگری در جهان شناخته شود. این نوع گردشگری نه تنها فرصت‌های جدیدی برای تجربه طبیعت و فرهنگ‌های بومی فراهم می‌کند، بلکه به عنوان یک ابزار موثر برای حفظ و توسعه پایدار منابع طبیعی و فرهنگی نیز عمل می‌کند. با توجه به اهمیت روزافزون مسائل زیست‌محیطی و فرهنگی، طبیعت‌گردی می‌تواند نقش مهمی در ایجاد تعادل بین توسعه اقتصادی و حفاظت از محیط‌زیست ایفا کند. برای دستیابی به این اهداف، نیاز به مدیریت دقیق، آموزش و آگاهی‌بخشی، و مشارکت فعال جوامع محلی وجود دارد تا طبیعت‌گردی به یک تجربه مثبت و پایداری برای همه افراد تبدیل شود.   ما را در لینکدین دنبال کنید : لطفا کلیک کنید. دانلود مجله سفرنویسان : لطفا کلیک کنید.