برندسازی مقصدمحور: راهکار جذب گردشگر برای گردشگری شهری ایران
گردشگری شهری باید «مقصدمحور» باشد، نه «کشورمحور»
تهران – پایگاه خبری تخصصی گردشگری سفرنویسان
در نخستین نشست میز گردشگری شهری، آقای علی رحیمپور، مشاور شهرداری تهران، با اشاره به نیاز فوری به تدوین یک راهبرد مشخص و یکپارچه در حوزه گردشگری شهری، گفت:
«برای موفقیت در این مسیر، باید اولویت اصلی را به تدوین استراتژی هوشمند اختصاص دهیم — استراتژیای که هم به اهداف بلندمدت ما پاسخ دهد و هم بستری مناسب برای جذب گردشگران بینالمللی و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان فراهم کند.»
نقد رویکرد «کشورمحور» و پیشنهاد «مقصدمحوری»
آقای رحیمپور با تحلیل تجربههای جهانی، بهطور صریح به نقد رویکرد غالب در ایران پرداخت:
«در جهان، کشورهایی که موفق شدهاند در گردشگری شهری پیشتاز باشند — مانند استانبول، آنتالیا، ازمیر، دبی و بارسلونا — هیچکدام با شعار «به کشورمان خوش آمدید» شروع نکردهاند. بلکه با معرفی شهرهای خاص بهعنوان مقاصد مستقل، مخاطب را جذب کردهاند.»
وی مثالی از ترکیه زد:
«ترکیه هرگز نمیگوید «به ترکیه خوش آمدید»، بلکه میگوید: «در استانبول یک هفته بمانید، سپس به آنتالیا بروید و در ازمیر به استراحت بپردازید». این همان رویکرد مقصدمحور است.»
اما رحیمپور انتقاد اصلی خود را به این موضوع اختصاص داد:
«متاسفانه در ایران، هنوز هم بهجای اینکه بگوییم «شهر اصفهان یک مقصد گردشگری مستقل است که میتواند شما را برای یک هفته یا بیشتر نگه دارد»، یک تور سنتی تعریف میکنیم: تهران، قم، کاشان، اصفهان، شیراز… در پایان، توریست نهتنها هیچکدام از این شهرها را بهخوبی ندیده، بلکه از خستگی بیحاصل، فرسوده شده است.»
نیاز به تدوین راهبرد بازاریابی هوشمند
وی تأکید کرد که برای اجرای موفق، باید از همان ابتدای مسیر، بر برندینگ مقصدمحور تمرکز کرد:
«اگر ما امروز بخواهیم گردشگری شهری را در ایران جدی بگیریم، باید بپذیریم که هر شهر دارای هویت خاص خودش است و نیازمند برنامهریزی، بازاریابی و برندینگ مستقل است.»
وی بهعنوان مثال، اشاره کرد که:
«تهران، با وجود چالشهای آن، دارای جاذبههای فرهنگی، تاریخی و خدماتی است که میتواند بهراحتی یک گردشگر را برای ۱۰ روز نگه دارد — مشروط بر اینکه ما بتوانیم ساختار مناسبی برای ماندگاری و تجربهخواهی او فراهم کنیم.»
اولویت: مدیریت اوقات فراغت شهروندان
آقای رحیمپور بهطور جسورانه اظهار داشت که اولین هدف گردشگری شهری، خدمت به شهروندان است:
«ما باید بپذیریم که مدیریت اوقات فراغت شهروندان، مهمترین محور گردشگری شهری است. گردشگری تنها زمانی پایدار خواهد بود که برای شهروندان نیز ارزشآفرین باشد — نه فقط برای خارجیها.»
وی این نکته را با تجربه شخصی تقویت کرد:
«بیست سال پیش، زمانی که در ژاپن دوره مدیریت گردشگری میگذاندم، متوجه شدم که دولت ژاپن تمام برنامههای خود را بر اساس خدمات به شهروندان طراحی کرده بود — نه صرفاً جذب گردشگر خارجی. این رویکرد، امروزه یکی از اصول کلیدی گردشگری پایدار جهانی است.»
سه اصل شهرسازی گردشگریپذیر: یکپارچگی شهری
با ارجاع به تجربه شهرداری آمستردام، آقای رحیمپور سه اصل اساسی برای یک شهر گردشگریپذیر برشمرد:
یکپارچگی معابر:
«در آمستردام، هر شهروندی حق دارد که از معابر عمومی استفاده کند، اما هیچکس حق ندارد معبر را برای دسترسی خصوصی خود مسدود کند — حتی برای پارکینگ خودرو. معبر مال عموم است، نه مال خصوصی.»
هماهنگی نمای ساختمانی:
«در آمستردام، نماهای ساختمانها کاملاً هماهنگ هستند. در حالی که در تهران، یک ساختمان از سنگ، دیگری از شیشه، یکی دیگر از آلومینیوم… این ناهماهنگیها نهتنها زیباییشناسی شهر را خراب میکند، بلکه برای رانندگان نیز آزاردهنده است.»
یکپارچگی پشتبامها:
«در هلند، هیچکس حق ندارد پشتبام خود را به دلخواه تغییر دهد. این امر، هماهنگی منظر شهری را حفظ میکند.»
وی نتیجه گرفت:
«دنیا ثابت کرده که گردشگری موفق، مستلزم یک شهر یکپارچه و منسجم است. بدون این یکپارچگی، هیچ برندینگی جواب نخواهد داد.»
فرصت از دسترفته: اقتصاد شبانه
آقای رحیمپور با اشاره به آمارهای بینالمللی، گفت:
«در شهرهای موفق جهانی، حدود ۴۰ درصد از هزینههای گردشگران در شب صرف میشود — از رستوران و کافهها گرفته تا فستیوالهای شبانه و اقامت. اما در ایران، هنوز هیچ برنامهای برای مدیریت اقتصاد شبانه گردشگری نداریم.»
وی افزود:
«ما هنوز فکر نکردهایم که چگونه فضاهایی ایجاد کنیم که گردشگر بتواند پس از ساعت ۱۸، برنامهای داشته باشد. در حالی که شهرهایی مانند سئول و شانگهای، با برنامههای شبانهشان، یکی از مهمترین منابع درآمد گردشگری خود را ایجاد کردهاند.»
چالش اساسی: تهران هنوز بهعنوان «مقصد گردشگری» طراحی نشده است
در بخش پایانی سخنان خود، آقای رحیمپور بهطور صریح گفت:
«تهران، از دید گردشگری، حق حیات ندارد. ما ۴۷ سال است که حق حیات را از شهروندان گرفتهایم — نه آب داریم، نه هوا. اما فراتر از این، هیچگاه تهران را بهعنوان یک «مقصد گردشگری» در نظر نگرفتهایم.»
وی ادامه داد:
«در حالی که در دبی میگویند: «دوبی، شهر اقامت فاخر است»، یا در استانبول میگویند: «استانبول، شهر میراث فرهنگی و تجارت است»، ما در ایران هنوز برای تهران چنین شناسهای نداریم. وقتی از کسی بپرسید «تهران یاد چی میآورد؟»، جواب معمولاً «ترافیک، آلودگی و شلوغی» است.»
جمعبندی: ضرورت بازتعریف نقش گردشگری در توسعه شهری
در پایان، آقای رحیمپور خاطرنشان کرد:
«اگر میخواهیم تهران — یا هر شهر دیگری — در فهرست شهرهای گردشگری جهانی قرار گیرد، باید گردشگری را بهعنوان محور اصلی توسعه شهری در نظر بگیریم، نه یک فعالیت جانبی.»
وی پیشنهاد کرد:
«بیایید ابتدا شهرهایی را انتخاب کنیم که از ابتدا شهر بودهاند — نه روستاهایی که به شهر تبدیل شدهاند. شهرهایی مانند همدان، جیرفت، پاسارگاد، تخت جمشید، شهر سوخته که هم جنبه تاریخی دارند و هم ظرفیت اقتصاد گردشگری.»
مطالب مرتبط
روابط گردشگری ایران و آفریقا؛ شیلا عالمی
شیلا عالمی، عضو شورای سیاست گذاری باشگاه تجار ایران و آفریقا، فرصت های گردشگری و تجاری بین ایران و آفریقا را در سمپوزیوم ارزیابی می کند. او بر رفع مشک...
گردشگری؛ کلید رهایی از اقتصاد نفتی
شهاب علی عرب نائب رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی ایران در میزگرد مجله سفرنویسان بر ضرورت تشکیل سازمان مستقل گردشگری تأکید کرد و گفت دولت در عمل تع...
نوزدهمین نمایشگاه بینالمللی گردشگری تهران
نوزدهمین نمایشگاه بین المللی گردشگری تهران | ۲۳ تا ۲۶ بهمن ۱۴۰۴ | هتل ها، آژانس ها، خطوط حمل ونقل، تجهیزات سفر و خدمات گردشگری در یک مکان
دیدگاه ها