هر کودک ایرانی؛ یک سفیر گردشگری

به دفعات عبارت «سن طلایی» را شنیده‌ایم. این عبارت مربوط می شود به آغازین روزهای به دنیا آمدن یک کودک تا سن ۱۵ سالگی که شروع نوجوانی و التهابات ورود به بزرگسالی را تجربه می کنیم. بارها از دوست و آشنا می‌شنویم که تا کودک بزرگ نشده و به سن نوجوانی نرسیده، او را به کلاس زبان بفرستید و یا فلان کار را برایش انجام دهید، تا مهارتی را بیاموزد. اما غافل از اهمیت گردشگری و نهادینه کردن این موضوع به چشم یک مهارت و بالاتر از آن، یک ارزش و آشنایی انسان با طبیعت بوده‌ایم. هر چیزی می‌تواند تهدیدی علیه صنعت گردشگری باشد. از سقوط یک بالگرد گرفته، تا مسائل و منقاشات سیاسی و همه‌گیری یک ویروس می‌تواند حکم چکشی را داشته باشد که به تنگ بلورین و شکننده گردشگری وارد می‌شود و هر بار آن را معیوب می‌کند. اما این که در روزهای آرام و خوب، در زندگی ما باز هم صدای شکستن این تنگ بلورین به گوش می‌رسد را نمی‌توان تقصیر حوادث غیر مترقبه دانست. این ما هستیم که مقصر اصلی آسیب به صنعت گردشگری به حساب می‌آییم. گرچه این سوال پیش می‌آید که چطور ما می‌توانیم یکی از متهمین ردیف اول آسیب رسانی به این صنعت باشیم.

 یکی از عوامل عمده آسیب‌رسانی این است که ما همچنان به سفر و مناطقی که به آن ها سفر می‌کنیم، به چشم یک کالای مصرفی می‌نگریم گویی نمی‌دانیم درقبال نقاطی که با آن ها سفر می‌کنیم، وظایف بسیاری داریم. یکی از عمده وظایف ما برای نجات صنعت گردشگری این است که از همین آغاز، کودکان را با این صنعت آشنا کرده و دست به کار رواج گردشگری کودک شویم. جدا از لذت‌هایی که گردشگری برای کودکان پرشورمان می‌تواند داشته باشد، آشنایی آن‌ها با طبیعت و اهمیت حفظ محیط زیست است. کودکان بخشی از جامعه گردشگری بشمار می‌روند و گردشگری کودک نوعی از گردشگری و از جمله مهم‌ترین حوزه‌های گردشگری به شمار می‌رود که با حساسیت‌های بسیاری همراه است. گردشگری کودک از جمله مهم‌ترین موضوعات زیر مجموعه صنعت گردشگری محسوب می‌شود. کشورهایی که در مسیر توسعه انسانی حرکت می‌کنند و به سرمایه گذاری‌های قابل توجهی در این بخش می‌پردازند، می‌توانند رونق چشمگیری را در حوزه مسایل اقتصادی کشورشان ایجاد کنند. نسل آینده را کودکان ما می‌سازنند، کودکانی که به طبیعت و فرهنگ گذشتگان نیاز دارند. همینطور نسل بعدی آنها به میراث‌شان نیاز دارند. ساختن نسل کودکان امروز، نیاز نسل بعدی را پاسخگو است. اما به شرط آ‌نکه بتوانیم پیوندی بین نسل فعلی کودک با میراث‌شان برقرار کنیم.

کودکان در سفر، فرصت کشف، کنجکاوی می‌یابند و در پی کسب تجربه جدید هستند، چون هیجان انگیزترین قسمت درباره سفر مخصوصا طبیعت حس آزادی و استقلال برای گشت و گذار است. این ویژگی دوران کودکی است که امروزه کودکان در فضای مجازی، گوشی‌های هوشمند، فیلم‌ها و شاید کتاب‌ها می بینند اما به ندرت برایشان این اتفاق رخ می‌دهد و همین دلیل است که کودکان امروز بیشتر زمان خود را صرف بازی‌های کامپیوتری می‌کنند. ما باید از فرصت سفر برای نسل فعلی کودکان برای ساختن یک سفیر گردشگری نهایت استفاده را داشته باشیم، تا کودکانی تربیت شوند که حافظ طبیعت، تاریخ و فرهنگ گذشتگان باشند. در این طرح هدف ما استفاده از همین فرصت‌ها و همچنین ایجاد فرصت‌های جدید برای آشنایی کودکان با مفهوم گردشگر و گردشگری است.

دوران کودکی، دوران کشف اتفاقات و تجربیات جدید است. از همین رو، باید پیوند و انس با گردشگری را آغاز کنیم که مهم‌ترین هدف این طرح آشنایی آنها به میراث‌شان همچنین ترغیب و تشویقشان برای داشتن نگاه مسئولانه به محیط زیست است. ما با احترام به حس آزادی، استقلال و خلاقیت کودکان آنها را علاقه‌مند به سفر خواهیم کرد. به طور مثال در یک کمپ خانوادگی برای برپایی چادر، تزئینات، پیدا کردن هیزم و ... آنها را شریک می‌کنیم که این امر نیاز به آموزش‌های اصولی در مورد سفر به کودکان و حتی خانواده‌ها دارد. در این طرح سعی بر آن است که با پرداخت به موضوعات مهم گردشگری در غالب برگزاری کارگاه‌های مختلف و ...  آنها را با اصول اولیه سفر آشنا کنیم. گردشگری کودک به دلیل آن‌که نوعی توسعه انسانی محسوب می‌شود، از منظر کشورهای پیشرفته حائز اهمیت بسیار است. مهم‌ترین مرحله رشد و شکل‌گیری هویت فردی و اجتماعی در دوران کودکی اتفاق می‌افتد، باید به این نکته توجه کرد که گردشگری کودک چه نقشی بر شکل گیری هویت افراد در این سن خواهد داشت. کودکی که با گردشگری آشنایی دارد بهتر می‌تواند خود، محیط و کشورش را بشناسد و در نتیجه به هویت اصلی و ملی خود دست یابد. در این زمینه آشنایی کودک با میراث تاریخی نقش بسیار مهمی دارد، کودک با گذشته خودش آشنا شده و بهتر می‌تواند به آینده خود مسلط شود، آشنایی با هویت ملی در بسیاری از جنبه‌ها حتی در امنیت ملی تأثیر دارد.

 افزایش هوش هیجانی در کودک از دیگر نتایج فعالیت در حوزه گردشگری کودک است. هرچه کودک در معرفی مراودات و مناسبات اجتماعی قرار بگیرد، هوش هیجانی او بهبود یافته و کنش و واکنش بهتری خواهد داشت. فرهنگ‌‌سازی در زمینه گردشگری و آشنایی کودکان و نوجوانان با میراث‌فرهنگی را یکی از موضوعات مهم تربیتی کودکان است و باید آموزش و پرورش را در این زمینه مسئول دانست. ما نیاز به فرهنگ‌سازی داریم و باید یک کار ریشه‌ای کنیم که در این میان آموزش و پرورش نقش اساسی و مهمی دارد. امروزه بیش از هر زمان دیگر فقدان تورهای گردشگری برای کودکان و نوجوانان در رده‌های سنی مختلف حس می‌شود. تغییر سبک زندگی در ایران، تبدیل خانواده‌های گسترده به خانواده‌های هسته‌ای، رشد فزاینده مهاجرت و شهرنشینی، گسترش آپارتمان‌نشینی، فقر حرکتی کودکان و پدیده‌ای به نام «سندرم دوری از طبیعت» و بسیاری عوامل دیگر که موجب شکل گیری نیازی در جامعه شده است که ایده سفر و به ویژه طبیعت گردی کودکان را به راهی برای رفع گوشه‌ای از این دست نیازها تبدیل کرد. گردشگری کودک و نوجوان چه توسط مدارس طبیعت و یا مدارس آموزش و پرورش برگزار شود و چه آژانس‌های مسافرتی به اجرای آنها اقدام نمایند، نقش بسزایی درسلامت، شادابی و تندرستی کودکان ایفا می‌کند. تجربه ارتباطات تازه و بازی‌های گروهی می‌تواند به ارتقای مهارت‌های اجتماعی و عاطفی کودک کمک کند و با حضور در گروه، بر گسترش روحیه مسوولیت‌پذیری و همکاری آنان تاثیر گذارد. اکتشاف، مشاهدات عینی و تجربه حضور در محیط‌های مختلف شهری و روستایی موجب افزایش پایداری اطلاعات عمومی آنان شده و علاقه به یادگیری را در کودکان افزایش می‌دهد. امروزه بیش از هر زمان دیگر فقدان تورهای گردشگری برای کودکان و نوجوانان در رده‌های سنی مختلف حس می‌شود. سفرهایی که می‌توانند با اهداف مختلف آموزشی و تفریحی در قالب فعالیت‌هایی چون نمایش و قصه‌گویی، بازی‌های گروهی، کارگاه‌های آموزشی و … نکات بسیاری را به کودکان منتقل کند. هر کودک ایرانی، یک سفیر گردشگری، شعاری است که باید به آن جامعه عمل بپوشانیم، تا با آموزش و برقراری پیوند بین کودکان و گردشگری از آنها سفیرانی برای توسعه و رونق و همچنین حفظ میراث‌شان بسازیم تا آن را به نسل‌های بعدی منتقل کنند.