کمیسیون گردشگری ایران راهگشای چالش های صنعت گردشگری

مصاحبه با آقای علی اکبر عبد الملکی؛ ریاست کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی ایران 

*تاثیر فعالیت‌های کمیسیون گردشگری اتاق ایران در سال 1399 (سالی که گذشت)، را با توجه به شیوع ویروس کرونا و آسیب‌هایی که به بدنه گردشگری ایران وارد کرد، چگونه ارزیابی می‌کنید؟

  در واقع این سوال را باید از عزیزانی پرسید که در حوزه گردشگری مسئولیت اجرایی ندارند، تا بتوان این موضوع را دقیق موشکافی کرد و نظری بی طرف داشت. اصلی‌ترین رسالت کمیسیون گردشگری اتاق ایران، معرفی تمامی بخش‌های صنعت گردشگری و تمام جایگاه‌های گردشگری سراسر ایران است. ما رسالت خود را به این ترتیب به انجام رساندیم. -با برگزار کردن جلسات متعدد، 75 جلسه.- ما طبق قانون در هر ماه، یک جلسه کمیسیون گردشگری داریم و یک جلسه هیئت رئیسه، در سال نهایت 24 جلسه (‌البته در شرایط و اوضاع عادی). اما تا امروز، یعنی پایان اسفند ماه سال 1399 کمیسیون گردشگری، 75 جلسه برگزار کرده است. ما سعی کردیم که با تمام قدرت و توان‌مان با برگزاری جلسات و حضور در مجلس و قوه قضاییه همه جوره در کنار دوستان باشیم و همچنین سعی کردیم با حضور فعال داشتن و پشتیبانی از عزیزان حوزه گردشگری، از ایشان حمایت کنیم و چون کوهی پشت بخش خصوصی باشیم. مخصوصا ذی‌نفعان بخش خصوصی گردشگری کشور.  

با توجه به ادامه شیوع کرونا و تغییر سبک‌های سفر در سراسر جهان، برنامه‌ها و محوریت فعالیت‌های کمیسیون در ایران در سال ۱۴۰۰ به چه صورت خواهد بود؟

ما با این دید مواضع خود را انتخاب می کنیم که کرونا با ما است  و زندگی خواهد کرد. همینطور که شاهد هستیم این ویروس مرتب در حال پیشرفت است. اما مهم این است ما با توجه به وجود این ویروس چگونه بتوانیم گردشگری را سامان دهی کرده و آن‌ را زنده نگه داریم. نه آنکه با وضع قوانین سخت‌گیرانه و بدون برنامه‌ریزی، تنها این صنعت را زمین‌گیر کنیم. برنامه ما در سال جدید با تکیه بر این حقیقت روشن است - قطعا صنعت گردشگری می‌تواند چاره‌ای بر تحریمات معاملاتی نفتی باشد. چاره برون رفت از هرگونه وابستگی به نفت. - ما با توسعه صنعت گردشگری می‌توانیم هم اشتغال‌زایی خوبی داشته باشیم و هم درآمد زایی خوبی و البته در کنار این دو مهم می‌توانیم حتی ارز‌آوری خوبی نیز داشته باشیم. از همه اینها مهم تر با توسعه گردشگری روستایی- کشاورزی و بوم‌گردی، از پیشرفت شهرنشینی جلوگیری کنیم. این واقعا کاری بسیار حرفه‌ای است و همت بالا می‌طلبد و ما از دولت‌مردان خواهشمند هستیم که از این صنعت حمایت کنند. چرا که جمعیت 13 هزار نفری که در صنعت گردشگری به عنوان راهنمایان این صنعت وجود دارند، می توانند در مقام راهنما و در کنار گردشگران، سفیران صلح و سلامت باشند. مثلا همین حالا که نزدیک عید است و قشم و کیش و چابهار بسیار شلوغ و پررفت و آمد است. ما باید از راهنمایان گردشگری که واقعا کرونا به شغل آنها آسیب زده، حمایت کنیم. با مبالغ مشخص از ایشان دعوت به کار کنیم. وزارت بهداشت و گردشگری طی یک تفاهم نامه بتوانند از این دوستان به عنوان‌ سفیران‌سلامت استفاده کنند. مثلا با آموزش های نکات ایمنی و توزیع ماسک به تمامی آنهایی که در اماکن تفریحی‌، مذهبی و توریسیتی حضور دارند، با متولیان ذی‌ربط همکاری کرده و سفر را برای مسافران ایمن‌تر و لذت‌بخش‌تر کنند. با بسط دادن این نگرش و همکاری در برنامه‌های گردشگری کودک، سالمند، نمایشگاهی و کمیته‌ها‌ی استاندارد و کیفیت و... می‌توانیم به‌صورت ویژه‌تری به گردشگری توجه کنیم. ما برنامه‌هایی داریم که با معاونت تشکل‌های اتاق ایران بتوانیم فدراسیون گردشگری‌مان را تشکیل دهیم. که یکی از مهم‌ترین دغدغه های من است.  

*این فدراسیون گردشگری که فرمودید بنیانگذار و هسته مرکزیش شما هستید؟

  بله یک سالی است که تمامی تلاشم بر این است که تمامی کسانی که در صنعت گردشگری فعال‌اند، با هر سلیقه و در هر حد و اندازه‌ای بخشی از این صنعت‌‌اند، به ثبت رسانده شوند. از جمله اتحادیه آژانس‌داران، هتل‌داران، تور‌لیدرها، صنایع دستی، اقتصاد ورزش، اقتصاد هنر، حمل و نقل و بوم‌گردی، انجمن گردشگری کشاورزی و... همه اینها در اتاق بازرگانی فدراسیونی ثبت شود. (تحت عنوان فدراسیون گردشگری.) به نوعی وابستگی به دولت کمتر شود و اینکه در زمان بحرانی بتوانیم از حمایت این فدراسیون بهره‌مند شده و فشاری بر دولت نباشیم. دولت تنها تسهیل‌گر باشد و موانع قوانین و مقررات مخل را برای ما رفع کند. باید به فکر خود باشیم. ما در نظر داریم بانکی تحت عنوان بانک ایده ایجاد کنیم که ایده‌های گردشگری در سراسر کشور از دانشجو‌ها و فارغ‌التحصیلان جمع آوری شود و بهترین ایده‌ها رابا کمک اتاق بازرگانی، به صنعت تبدیل کرده و از آنها حمایت کنیم. همچنین یک موسسه اعتباری مالی هم از قبل همین فعالیت بوجود خواهد آمد، تحت عنوان صندوق مالی گردشگری یا صندوق حمایت از گردشگری، که خود می تواند تاثیر بسزایی، بخصوص برای جلوگیری از زمین گیر شدن این صنعت داشته باشد. *با توجه به اهداف کمیسیون و تفاهم‌نامه‌هایی که در طول سال امضا کردید، اگر برنامه تدوین شده‌ای برای 1400 دارید بطور مختصر (آنهایی که به نظرتان موثر تر می آیند) بیان بفرمایید. ما تفاهم‌نامه‌های خوبی را منعقد کرده‌ایم. مخصوصا منطقه آزاد کیش و تفاهم‌نامه‌هایی هم در دست اقدام داریم، از جمله قشم و چابهار. تفاهم‌نامه‌ای که با باشگاه تلاشگران ارزش‌آفرین و موسسه بین المللی (سی.تی.وان) آموزش گردشگری حلال، که به نام ایران ثبت شده است نیز است. بعلاوه تفاهم‌نامه‌هایی که با شهرداری منعقد شده است. اینها نشان دهنده این حیقیقت‌اند که ما، با تمام توان پشتیبان بخش خصوصی هستیم. ما تمام تلاشمان این است به کیفیت، آموزش، استاندارد‌سازی و بهره وری در صنعت گردشگری بپردازیم.

با توجه به تفاهم‌نامه‌ها و نشست‌هایی که در سال جاری برگزار شده و قرار است در سال ۱۴۰۰ پیگیری شوند میزان تغییرات در سال آینده را از طریق کانال کمیسیون و این تفاهم‌نامه‌ها چگونه ارزیابی می‌کنید؟

قطعا و یقینا ما تمام تلاشمان را خواهیم کرد و تفاهم‌نامه‌هایی که به امضا رسانده‌ایم را به اجرا برسانیم. نه که صرفا روی کاغذ باقی بمانند. برنامه ما برنامه اجرایی است. ضمن اینکه من سال آتی را سال انتخابات می‌بینم. انتخابات ریاست‌جمهوری می‌تواند تاثیر گذار باشد. هیچ چیزی به اندازه انتخاب ریاست‌جمهوری،(انتخاب فردی با درایت و لایق) نمی‌تواند جان تازه‌ای به این صنعت ببخشد. اگر کسی را انتخاب کنیم که نگاهی فرامرزی و بین المللی نداشته باشد، گردشگری ما آینده خوبی پیدا نخواهد کرد. باید مرزها را باز کنیم و توریست را توریست ببینیم، نه تروریست. ما باید برای تمام دنیا ارزش بگذاریم که تمام دنیا برای ما ارزش قائل شود. تا این‌گونه نباشد، نخواهیم توانست گردشگر خارجی جذب کنیم. اگر شرایط تغییری نکند ما باید اکتفا کنیم به گردشگر داخلی. خواهش من از مردم عزیز این است، انتخابات ریاست‌جمهوری را جدی بگیرند. به فردی رای بدهند که فرامرزی و بین‌المللی فکر کند و به گردشگری که باز تاکید می کنم جایگزین خوبی برای نفت است واقعا توجه ویژه‌ای داشته باشد. انتخاب ما مهم است.   

*به عنوان ریاست کمیسیون گردشگری اتاق ایران، چه فرصت‌هایی را برای فعالان این عرصه در دستور کار دارید؟ بحث فرصت برای مجموعه های کوچکتر و حمایت از آنها در سال 1400 است.

  خیلی‌ها در اوضاع قرنطینه که شرایط کسب کارشان را از نظر مسافر‌پذیری تحت شعاع قرار داد و آسیب بسیار دیدند، به تقویت زیرساخت توجه کردند. (از جمله تولید محتوا.) خیلی از آژانس‌ها که سنتی بودند و خیلی از هتل‌ها که بصورت سنتی رزرو می‌گرفتند زیر ساخت‌های فنی خود را توسعه دادند و به صورت آنلاین به فعالیت پرداختند. آژانس‌‌ها، فروش بلیط‌شان را آنلاین کردند. حتی خیلی مجموعه‌های بوم‌گردی و مجموعه‌هایی که صنایع دستی تولید می‌کردند نیز خودشان را در فضاهای مجازی معرفی کردند. امیدواریم در سال جدید و حتی پس از مهار شدن کرونا، همه این مجموعه شکوفاتر از پیش شده و بدرخشند. البته همانطور که خودتان هم می‌دانید متاسفانه بعضی‌ مشاغل مرتبط که نتوانستند خود را با این شرایط وقف دهند، از بین رفتند. برای بهبود اوضاع باید آنهایی که کسب و کار کوچک دارند، با مجموعه‌های بزرگ‌تر و بروزتر ادغام شوند، ترکیب شوند. به صورت تیم ورک فعالیت کنند تا بتوانند فشار این روزها را تاب آورده، از این وضعیت به شدت سخت رها شده و باقی بمانند.  

به نظر شما در دوره کرونا و پس از کرونا، نقش کمیسیون باید تغییر کند؟ با توجه به تغییر شرایط و بخصوص در دولت جدید؟

  ما نقش کاملا مشاوره‌ای داریم. نقش ما در اتاق بازرگانی صنایع معادن و صنایع کشاورزی ایران که در قانون اساسی به عنوان مشاور سه قوه از آن نام می‌برند. اگر بخواهم این نقش را به اختصار توضیح دهم به این صورت است که ما یکی از کمیسیون‌های اتاق ایران، کمیسیون‌های 18 گانه، به عنوان بازوی مشاوره‌ای هیئت‌رئیسه هستیم. به هر آنچه که هیئت‌رئیسه از ما بخواهد، می‌پردازیم. به عنوان مثال نامه‌هایی که از دولت، مجلس و قوه قضاییه ببه هیئت رئیسه ارسال می‌شود، به ما ارجاع داده شده و از ما خوراک فکری می‌خواهند. ما هم کارشناس‌های خوبی داریم. کارشناس‌ها؛ ایده‌ها، نظرات و پشنهادها را جمع‌آوری کرده و ایده‌‌ها و فکر‌ها طی بررسی‌های دقیق به هیئت‌رئیسه اتاق ایران داده می‌شود تا پس از تصمیم‌‌گیری، هیئت‌رئیسه آن را به قوای سه گانه انتقال ‌دهد. (برای هرچه بهتر انجام شدن فضای کسب و کار کشور.) کمیسیون‌ ما، مشاوران و کارشناسان خوبی دارد. کمیته‌های خیلی خوبی دارد و البته روئسای هر کمیته، از افراد شاخص و به‌نام کشور انتخاب شده‌اند. همه این عزیزان برنامه‌های خود را برای سال 1400 به ما ارائه داده‌اند که به امید خدا که بتوانیم هر چه بهتر و بیشتر در کنار دوستانمان در صنعت گردشگری کشور باشیم.  

*در راستای ارتقای کیفیت و ایجاد استاندارد های مشخص در زنجیره تامین گردشگری آیا شما هدف و برنامه‌ مشخصی در کمیسیون دارید ؟

  چرا که نه؟ اما به قول معروف که می گویند، "همه چیز را همگان دانند." درست است ریاست این کمیسیون هستم، اما مطمئنا بر همه چیز واقف نیستم. به همین دلیل ما فضا را باز گذاشتیم و همه دوستان در کمیسیون فعال هستند و ما هم از نظرات تمام دوستان بهره‌مند می‌شویم. این زنجیره تامین گردشگری، همان اکوسیستم گردشگری است. اکو‌سیستم گردشگری هم از آغاز تا پایان وابسته به فضای تسهیل و رونق کسب و کار مرتبط است که دولت می تواند نقش  بسیار بسیار خوبی را در آن ایفا کند. یعنی با حمایت همه جانبه و تسهیل‌گری که در خصوص مجوزها و صدرو مجوزها انجام می‌دهد. برخی مواقع این قدر این مجوزها زیاد هستند که منجر به بیکار شدن خیلی از اصناف می شوند. خیلی از همکاران ما از کسب و کار‌شان بخاطر همین سخت‌گیری‌ها و تعدد مجوزها افتادند. به نظر شخص من همه چیز به گردشگری مربوط است مگر خلافش ثابت شود. ما در زنجیره تامین باید به این توجه کنیم که گردشگری یک حکمرانی واحد دارد یا خیر؟ اگر ما وزارت گردشگری داریم تمامی تصمیمات مربوط به این صنعت باید زیر نظر وزارت مربوطه باشد. و هر ارگان و وزارتی اجازه دخالت در امور این صنعت را نداشته باشد.  

*به عنوان آخرین سوال آیا در راستای توان‌مند‌سازی فعالان گردشگری و ایجاد یک زنجیره هدف‌مند در سال 1400 برنامه مشخصی دارید؟ اگر هست شرح کوتاهی از این موضوع هم داشته باشید.

  یکی از برنامه‌های دائمی ما این است که در اتاق کمیسیون گردشگری، به روی همه فعالان گردشگری باز باشد و هر کس ایده، نظر، پیشنهاد و انتقادی داشت، با گوش جان بشنویم و بپذیریم. این برنامه‌ای است که در حال حاضر  هم به آن عمل می‌کنیم. برای اینکه بتوانیم تمام و کمال در خدمت عزیزان این صنعت باشیم. با ایجاد و به انجام رساندن فدراسیون گردشگری به تمامی برنامه‌های‌مان خواهیم رسید. اگر فدراسیون گردشگری در اتاق ایران، ایجاد شود. تمامی سوالات شما پاسخ داده می شود. حتی خواهیم توانست برای دولت آینده وزیر و معاونت گردشگری پیشنهاد دهیم. ما باید بر انتخاب و معرفی ویزر گردشگری، میراث‌فرهنگی و صنایع دستی تاثیرگذار باشیم،  چون ما هستیم که با این مسولان در ارتباطیم. ما نیازمند مسئولی هستیم که با درایت، کفایت و پاسخ‌گو باشد. ما وظیفه داریم بهترین‌ها و موفق ترین‌ها را معرفی کنیم تا سرانجامی خوب برای صنعت گردشگری شاهد باشیم.