از دفتر ساده دانشگاه تا قلب قدرت سرخ

وانگ هونینگ؛ معمار اصلی دولت مدرن چین بر اساس فرهنگ اصیل چینی

مرتضی طالع ماسوله - در جهان سیاست مدرن، کمتر اندیشمندی را می‌توان یافت که از پشت میز تدریس فلسفه در دانشگاه، به قلب تصمیم‌سازی‌های بزرگ‌ترین حزب سیاسی جهان راه یابد. «وانگ هونینگ» (Wang Huning)، متولد ۱۹۵۵ در چین، از جمله معدود چهره‌هایی است که مسیرش نه از ارتش و اقتصاد، بلکه از اندیشه و تأمل فلسفی آغاز شد. او امروز به‌عنوان «معمار فکری دولت مدرن چین» شناخته می‌شود؛ مغزی که کُدهای نرم‌افزاری نظم جهان جدید چینی را طراحی کرده است.

از کلاس فلسفه تا نظریه‌پردازی برای تمدن و فرهنگ نوین چینی

وانگ هونینگ پس از پایان تحصیلاتش در رشته‌ی علوم سیاسی و فلسفه، در دهه‌ی ۱۹۸۰ میلادی در دانشگاه فودان شانگهای تدریس می‌کرد. او ذهنی فلسفی و نگاهی ژرف به رابطه‌ی میان قدرت، فرهنگ و ثبات سیاسی داشت. در سال ۱۹۸۸ سفری به ایالات متحده آمریکا انجام داد؛ سفری که سرنوشت فکری و مسیر تاریخی‌اش را دگرگون کرد. حاصل این سفر کتابی بود با عنوان «آمریکا علیه آمریکا» که در آن وانگ از درون نظام غربی، تضادهای بنیادین تمدن آمریکایی را افشا کرد.

در این کتاب، او «پوسیدگی فرهنگ غرب» را علت اصلی بحران‌های اجتماعی و فروپاشی ارزش‌های جمعی در غرب دانست. از نظر او، آزادیِ بی‌مهار و فردگرایی افراطی، بنیان‌های هر جامعه‌ای را از درون متلاشی می‌کند. این مشاهده‌ها، پایه‌های شکل‌گیری «انقلاب فکری نواقتدارگرایانه‌ی روشنفکرانه» در چین شد؛ جریانی که وانگ هونینگ به‌عنوان چهره‌ی مرکزی آن، بر لزوم وجود ۳ رکن است: دولت مقتدر، حزب منسجم و هویت فرهنگی اصیل چینی تأکید داشت.

ورود به حزب و شکل‌گیری مغز فکری قدرت سرخ

در سال ۱۹۹۵، وانگ هونینگ توسط جیانگ زمین رسماً به حزب کمونیست چین پیوست و خیلی زود به عنوان مشاور نظری رهبران ارشد، از جمله جیانگ زمین، هو جین‌تائو و در نهایت شی جین‌پینگ، مطرح شد. او هیچ‌گاه سخنران پرهیاهو یا سیاستمدارِ در سایه‌نما نبود؛ بلکه به‌مثابه «فیلسوف پنهان قدرت» عمل می‌کرد.

نظریه‌ی مشهور «رویای چینی» (Chinese Dream) که شالوده‌ی ایدئولوژی دولت شی جین‌پینگ کنونی چین است، در واقع برگرفته از اندیشه‌های اوست. در این نظریه:
۱.وانگ بر احیای ملت بزرگ چین،
۲.بازگشت به فرهنگ اصیل
۳.ایجاد وحدت ملی در برابر تهاجم فرهنگی غرب تأکید می‌کند.
او بر این باور است که بدون یک روح مشترک و خودآگاهی تمدنی، چین نمی‌تواند در برابر امواج لیبرالیسم و فردگرایی غرب دوام آورد و قدرت سیاسی و اقتصادی پیدا کرد.

مطالب مرتبط

• احیای پیوندهای تاریخی ایران و چین از مسیر جاده ابریشم
• تلاش ایران برای جذب گردشگران چینی با آموزش‌های تخصصی
• کرمان به دنبال صعود گردشگری با جذب سرمایه چینی و رویدادهای بین‌المللی

سه محور اصلی نرم‌افزار قدرت چینی

وانگ هونینگ، برخلاف بسیاری از سیاست‌ورزان که قدرت را صرفاً در ارتش یا اقتصاد می‌جویند، قدرت را در «نرم‌افزار اندیشه» و آن هم برگرفته از ریشه های هویتی و فرهنگی چین می‌بیند. او برای چین نوین، مدلی از «مدیریت ترکیبی» طراحی کرده است که شامل سه بخش بنیادین است:

۱.مدیریت اقتدارگرایانه‌ی لنینیستی: تمرکز قدرت سیاسی برای حفظ ثبات.
۲.مدیریت ملی‌گرایی و هویت گرایی فرهنگی: بازتولید هویت چینی بر مبنای سنت و فلسفه کنفوسیوسی.
۳.مدیریت سرمایه‌داری دولتی: ترکیب کارآمدی اقتصادی با کنترل سیاسی و اجتماعی.

این مدل منحصربه‌فرد، چین را به قدرتی همزمان ایدئولوژیک و اقتصادی در برابر غرب تبدیل کرده است؛ ساختاری که در هیچ نقطه‌ی دیگری از جهان دیده نمی‌شود.

دیپلماسی گرگ جنگجو و بازگشت به غرور تمدنی

در عرصه سیاست خارجی، وانگ هونینگ الهام‌بخش دکترین موسوم به «دیپلماسی گرگ جنگجو» است؛ نوعی دیپلماسی تهاجمی و ملی‌گرایانه که هدفش دفاع سرسختانه از منافع و حیثیت هویتی و فرهنگی چین در برابر غرب است. این نگرش، برخلاف توصیه‌ی قدیمی دنگ شیائوپینگ مبنی بر «پنهان کردن قدرت»، به نمایش اعتمادبه‌نفس تمدنی چین در جهان می‌پردازد. او باور دارد که جهان در آستانه‌ی نظم جدیدی است که دیگر محور آن واشنگتن و بروکسل نیست،بلکه پکن و تمدن شرقی به‌عنوان کانون‌های نوین نظم جهانی در حال شکل‌گیری‌اند.

کنترل فرهنگی؛ نبرد برای روح ملت

وانگ هونینگ در کنار نظریه‌پردازی سیاسی، طراح اصلی سیاست‌های فرهنگی دولت نیز هست. از محدودسازی بازی‌های ویدئویی و شبکه‌های اجتماعی گرفته تا برنامه‌های آموزشی برای *«پاک‌سازی آلودگی معنوی غرب»*در چین، همه در امتداد اندیشه‌ی او درباره‌ی ضرورت حفاظت از روح چینی در برابر تهاجم فرهنگی جهانی‌اند. به باور او، ثبات سیاسی بدون ثبات فرهنگی ممکن نیست. از این‌رو، دولت باید همچون ارتش و اقتصاد، بر تولید اندیشه و فرهنگ چینی نیز تسلط داشته باشد.