شتاب گردشگری الکترونیک در پساکرونا

گفت و گوی اختصاصی با دکتر حسن تقی زاده انصاری؛ رئیس جامعه گردشگری الکترونیک ایران 

در عصر حاضر، استفاده از  فن‌آوری‌های جدید ارتباطی و اطلاعاتی، در راستای توسعه صنعت گردشگری، باعث پدید آمدن شاخه‌ای نوین، تحت عنوان گردشگری الکترونیکی شده است. با توجه به این امر که گردشگری، یكی از بزرگ‌ترین صنایع در دنیا است و برای برخی كشورها به‌عنوان بزرگ‌ترین منبع درآمد و یك ثروت ملی به‌شمار می‌آید، به صراحت می‌توان اذعان داشت با تقویت سیستم‌های گوناگون فناورانه و تکیه بر پتانسیل‌ها و جاذبه‌های بی‌شمار ایران، خواهیم توانست رشدی شگرف در بخش اقتصادی کشور ایجاد کنیم. مصاحبه پیش‌رو، گفتگویی تخصصی در راستای بررسی گردشگری الکترونیک و تاثیر آن بر ارتقای صنعت گردشگری کشور است.

• لطفا برای شروع کمی در مورد گردشگری الکترونیک توضیح دهید؟

یکی از مهم‌ترین عوامل توسعه گردشگری، استفاده از فناوری‌های نوین ارتباطات و اطلاعات است. این حوزه که اصطلاحا به آن گردشگری الکترونیک گفته می‌شود، با کلیه ابعاد برنامه‌ریزی، نظارت، اجرا وکیفیت محصول فروش وخدمات پس از فروش گردشگری، مرتبط بوده و استفاده از فناوری از یک سو موجب تنوع خدمات وتسهیل شده و از طرف دیگر افزایش استانداردها و کاهش هزینه‌ها و توسعه بازار از دستاوردهای آن خواهد بود. در سال‌‌های اخیر ظهور و توسعه فناوری اطلاعات به تحول صنعت گردشگری منجر شده است. این توسعه مستلزم شکل‌گیری مدل‌های جدید رفتار سفر، طراحی محصول و پژوهش وارزیابی‌، بازاریابی وعرضه نوین است که به نوبه خود، الگویی جدید از مدیریت گردشگری را شکل می‌دهد. گردشگری یک صنعت اطلاعات ‌محور است و فناوری اطلاعات مانند یک محرک اصلی در صنعت گردشگری عمل می‌‌کند. دنیای امروز به شکل گریزناپذیری تبدیل به دهکده‌ای جهانی با ارتباط گسترده و عمیق شده است. اطلاعات و فناوری استفاده از آن امروزه به عنوان یکی از کلیدهای اصلی در توسعه کشورها گردیده است. واژه‌گردشگری الكترونیكی چند سالی است كه در كشور ما مطرح شده و این واژه در سایر نقاط جهان باعنوان E-Tourism بیش از20 سال است که مورد توجه قرارگرفته است، گردشگری یكی از بزرگ‌ترین صنایع و تجارت گسترده در دنیا است كه برای برخی كشورها به‌عنوان بزرگترین منبع درآمد و یك ثروت ملی به‌شمار می‌آید و این امر باعث شده تا تقریبا تمام كشورهای دارای مزیت‌های این صنعت، به مقوله بهره گیری ازفناوری‌های پیشرفته آن نیز توجه خاصی داشته باشند.

• انجمن گردشگری الکترونیک از چه زمانی شروع به فعالیت کرده؟ چه اقداماتی از طرف دولت و وزارت گردشگری صورت گرفته است؟ آیا همکاری لازم انجام گرفته یا خیر لطفا توضیح دهید؟

جامعه گردشگری الکترونیکی ایران در سال 87 تشکیل و با ایجاد کارگروه‌هایی تخصصی فعالیت‌های خود را آغاز کرد. این جامعه با توجه به برنامه‌ها و سياست‌هاي کلان کشور و سند چشم انداز 20 ساله، طرح‌هاي توسعه‌اي کشور و همچنين جهت‌گيري دولت در خصوص توسعه صنعت گردشگري، ضرورت بهره‌گیری از فناوري‌هاي نوين در اين حوزه با هدف ارائه استاندارد‌هاي فني و تخصصي، اقدام به مطالعات و تهیه راهبردهای گردشگری الکترونیکی کرده و پیشنهاد به مراجع ذیربط و تهیه دستورالعمل‌هاي لازم در حوزه کسب وکارهای الکترونیکی گردشگری و نظارت‌هاي فني بر فعاليت‌هاي مراکز خدمات گردشگري الکترونيک وکسب وکارهای گردشگری درفضای مجازی و دفاع ازحقوق فعالان کسب وکارهای الکترونیکی گردشگری بخشی از اهداف و برنامه های این جامعه می باشد.

• چه فرصتهایی در این نوع از گردشگری وجود دارد؟ برآورد شما از اشتغال زایی و ارزآوری این نوع از گردشگری چه میزان است؟

در حال حاضر ۹ کارگروه تخصصی درحوزهای، تراول تک،ota  سامانه‌های آنلاین، دیجیتال مارکتینگ، ارزدیجیتال، ویزای الکترونیکی، خدمات‌الکترونیکی گردشگری سلامت، خدمات الکترونیکی طبیعت‌گردی و... دارد واعضا و مدیران کارگروه‌ها دارای تخصص درهر حوزه هستند. این جامعه با مجوز وزارت گردشگری تاسیس شده است. هیات مدیره جامعه گردشگری الکترونیکی ایران و مسئولین جامعه اکثرا از افرادشناخته شده و مطرح درعرصه گردشگری وفناوری هستند و فراخوان عضویت در این جامعه مکرر در رسانه ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است .   امروزه صنعت گردشگری، با رسانه‌ها و فناوری اطلاعات و ارتباطات جهانی پیوند خورده است به گونه‌ای که امروزه پیشروی فناوری اطلاعات در صنعت گردشگری به اندازه‌ای بوده است که گردشگری را یکی از صنایعی می‌دانند که نوآوری و خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات باعث بقا و رشد کنونی آن است. این امر تا حدی است که سازمان جهانی گردشگری معتقد است در آینده‌ای بسیار نزدیک، کشورها و مقاصد فاقد زیرساخت‌های مناسب فناوری اطلاعات و ارتباطات، عملا از چرخه رقابت‌های جهانی و منطقه‌ای گردشگری حذف خواهند شد..

• برنامه شما برای آینده چیست؟ چه برنامه هایی برای حمایت از کسب و کارهای فعال در این زمینه دارید؟

گردشگری الکترونیکی مانند بسیاری ازکسب وکارهای مجازی در ایران نوپاست، اما رشد آن بسیار سریع است و اگر فعالان و مجموعه‌های گردشگری نتوانند خود را با فناوری‌های نوین منطبق کنند، از گردونه فعالیت خارج خواهند شد. طبق آمارهای جهانی امروز بیش از80 درصد از جمعیت کشورهای توسعه یافته با استفاده از اینترنت برای تعطیلات آخر هفته خود برنامه‌ریزی می‌کنند و به تبع آن از خدمات آنلاین استفاده می‌کنند. البته اپیدمی کوید ۱۹ موجب توقف و تاخیر درفعالیت‌های گردشگری ایران وجهان شده،که پس از ایمنی وتوقف بیماری، حرکت روبه رشد آن پیش بینی می‌شود. جامعه گردشگری الکترونیکی ایران‌، باهدف کمک وحمایت از استارت‌آپ‌ها توافقاتی با سازمان‌های ذیربط ودانشگاه‌های مرتبط منعقد نموده وهم‌ اکنون تعدادی ازاستارت‌آپ‌ها را حمایت نموده و چون بسیاری از این استارت‌آپ‌ها یا شناختی از حوزه گردشگری ندارند یا محصولی که خواهان عرضه آن به بازار هستند، کاربردی ندارد یا توسط افرادی دیگر پیش از این معرفی شده است. در مرحله بعد در صورت موفق بودن اولیه این نوع ایده‌ها، برای حمایت‌های مالی به سرمایه‌گذاران برای (تامین سرمایه) وسازمان‌های مربوطه برای حمایت معنوی(اعطاء جوایز و معرفی به بازار) و حقوقی به تسهیل مراحل شکل گیری و بلوغ آنها کمک می‌کند. در حال حاضر شرکت‌های بسیاری نیازهای بازار را با فناوری‌های  جدید و بروز مرتفع می‌سازند. این حوزه‌ها شامل مواردی چون خدمات برخط فروش، گردشگری مجازی، واقعیت مجازی، اطلاع‌رسانی سفر، سامانه‌های مسیریابی است که وجود شرکت‌ها برنامه نویسان خلاق، نوآور،خوش فکر و دانش بنیان و نیز وجود نهادهای تخصصی مانند جامعه گردشگری الکترونیکی، به رونق این بخش کمک شایانی کرده است.

• چه چالشهایی بر سر راه گردشگری الکترونیک در کشور است؟

شرکت‌های فعال در حوزه گردشگری الکترونیکی بدلیل به روز نبودن برخی از قوانین و مقررات و نبود تفکر دیجیتال در سازمان‌ها، عدم رعایت مالکیت معنوی‌، تحریم‌های جهانی، مشکلات ارزی، مشکلات سیاست خارجی، کمبود زیرساخت‌های فناوری و غیره با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند. متاسفانه بعضی از شرکت‌های موفق در سال‌های اخیر دچار خسارت و رکود شده‌اند که کمک بیش از پیش دولت برای عبور از این مشکلات می‌تواند یکی از راه‌های علاج این موارد باشد. در حوزه‌هایی چون ساماندهی فضای کسب وکار، حراج‌های بی‌ضابطه و نظارت، زیرساخت‌ها، قوانین، تخصیص بودجه، حمایت مالی از بخش گردشگری الکترونیک، پهنای باند، فیلترینگ و ارتباطات جهانی دچار کمبوها و مشکلاتی است. بر اساس گزارش سازمان جهاني گردشگري (UNWTO) پيش‌بيني مي‌شد که در سال 2020 ميلادي تعداد گردشگران در سراسر جهان به يک ميليارد و 600 ميليون نفر برسد.که یکباره با همه گیر شدن بیماری کووید ۱۹ تمامی این آمارغیرقابل دسترس شد و بسیاری از مشاغل  گردشگری دچار زیان وخسارت‌های قابل توجه شدند.

• پیشنهاد شما به رئیس جمهور آینده چیست؟

باتوجه به درپیش بودن انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری، کاندیدای منتخب ریاست جمهوری برای توسعه اقتصادی کشور، صنعت گردشگری کشور را در اولویت برنامه‌های کاری دولت قرارداده و با حمایت‌های همه جانبه از این صنعت فرابخشی، کلیه دستگاه‌های مرتبط را مکلف به همکاری دربرنامه توسعه‌ای گردشگری کشوردر قالب مدیریت یکپارچه نمایند. درکوتاه مدت ازتاسیسات وموسسات گردشگری که دریک‌سال ونیم گذشته خسارت‌های سخت اپیدمی کرونا را تحمل کرده‌اند، حمایت ویژه نمایند. درحوزه سیاست خارجی نیر بدون تردید گردشگری رابطه مستقیمی با دیپلماسی دارد و از بسیاری ازتصمیمات و رفتارها در صحنه بین المللی، گردشگری تاثیر مستقیم می‌پذیرد. که می بایست درسیاست‌های خارجی این مهم مورد توجه قرار گیرد. فراهم کردن تسهیلات روادید متقابل با سایرکشورها وگسترش شبکه پروازهای مستقیم بین کشورهای بازارهدف وتبلیغات مناسب بین المللی، بخشی ازضرورت‌های اجتناب ناپذیر حرکت مجدد این صنعت درپسا کرونا خواهد بود.