جامعه هتل‌داران و عبور سربلند از اپیدمی کرونا
گفتگویی با جمشید حمزه زاده ریاست محترم جامعه هتل داران ایران
صنعت هتلداری، به عنوان یکی از مهمترین شاخه‌های صنعت گردشگری در جهان، از دیرباز نقش پر رنگتری نسبت به دیگر شاخه‌ها به خود اختصاص داده است. زمانی‌که صحبت از سفر میشود، ناگزیر محل اقامت و یا استراحت در طول سفر برای مسافر، نقش کلیدی ایفا میکند. هرچند امروزه با تغییر گردشگری از انبوه به خلاق و سبک سفرهای نسل جدید همچنین ورود به دوران پست مدرنیسم باعث شده در کشورهای مختلف، اقامتگاههای سنتی نسبت به فرهنگ آن منطقه ایجاد شود. بوتیک- هتلها هم به این موج تغییر اضافه شدند و نیاز گردشگران امروز را مرتفع ساختند. اما در کشوری که زیرساختهای قانونی مشخص و منعطفی برای این صنعت ندارد، هرگونه چالشی پیامدهای خاص خود و شاید جبران ناپذیری را داشته باشد.
ویروس کرونا، با ضربه سنگین خود به صنعت گردشگری، باعث ضرر حدود 2400 میلیارد دلاری شد که تبعات این ضربه سنگین، همچنان ادامه دارد. ساز و کار کشورهایی که عمده اقتصاد آنها، بر پایه گردشگری استوار بود، سریعتر از دیگر کشورها سعی بر مدیریت بحران و حمایتهای لازم از بخشهای حساستر و تاثیرگذارتر کردند. در این میان هتلها، به عنوان یکی از پردرآمد و در عین حال پرهزینهترین بخش، در صدر جدول این ضررها قرار دارند. دولت دوازدهم، با اجرای قوانین شتابزده، بدون آیندهنگری و مشاوره از بخش خصوصی و کارشناسان، در تمامی صنایع و کسب و کارها، ضرری بیش از حد توان به کشور وارد کردند. این سوءمدیریت ناشی از عدم یکپارچگی قوانین، مسئولان و بیمهری آنها به بخش خصوصی، سنگین ترین ضربه به عنوان موتور محرک اقتصاد کشور بوده است. صنعت هتلداری اما با بیتوجهی فراوان و ضرری در حدود 22 هزار میلیارد تومان، حال خوبی ندارد. مطالبات ریالی، ریزش پرسنل متخصص، مالیاتهای سنگین، بیمه و ... تنها گوشهای از فشارهایی است که به این صنعت وارد آمده، اما فقط کافی است آمار را برعکس کنیم. با حمایت این صنعت، در شرایط ورود به پسا کرونا و نه پس از آن ( قطعا در پسا کرونای واقعی، این ارقام با مدیریت درست چندین برابر خواهد شد.) حدود 22 هزار میلیارد تومان به اقتصاد گردشگری و کشور بازگشته و تولید شغل و درآمد میکند. مسئله اینجا است: سوء مدیریت و عدم شایسته سالاری، توسط ریاست دولتها که امروزه و در این چالش خود را بیش از پیش نمایان ساخت.
جامعه هتل‌داران ایران، به ریاست دکتر جمشید حمزه‌زاده و با سختی فراوان، توانستند صنعت هتلداری را از کرونا تا حدی سربلند بیرون آورند. به همین بهانه و برای بررسی اقدامات انجام شده، مجله سفرنویسان، مصاحبه اختصاصی با ایشان جهت حمایت این صنعت انجام داده است.
روند حمایت دولت پیشین (دولت دوازدهم) و دولت حاضر(دولت سیزدهم) را از آغاز کرونا تا به امروز چگونه ارزیابی میکنید؟
مایلم ابتدا به ارزیابی فعالیت‌های جاری دولت سیزدهم بپردازم. با توجه به پیگیری‌ها و کوشش‌های بزرگان در رأس قدرت و تلاش مسئولین، ما به آینده‌ای روشن بعد از بحران جهانی کرونا در صنعت گردشگری و زیرشاخه‌های آن خوش‌بین هستیم. در دولت سیزدهم، واکسیناسیون با سرعت بیشتری انجام شد. همان‌طور که مستحضر هستید، در دوره کرونا، گردشگری به‌طرز بی‌سابقه‌ای تحت فشار قرار گرفت و بحران شدیدی را پشت سر گذاشت. این در حالی بود که این صنعت پیش از ورود کرونا نیز شرایط ایده‌آل و مطلوبی در ایران نداشت و به علت تحریم‌های جهانی و انزوای اجباری ایران، صنعت گردشگری و تمامی زیرشاخه‌های آن آسیب‌های جدی دیده بودند. در دولت دوازدهم هیچ‌گونه حمایتی شامل حال این صنعت نشد و جای خالی این حمایت کاملاً محسوس بود. اما با روی کار آمدن دولت سیزدهم و تسریع واکسیناسیون به‌عنوان اولین اقدام جدی و ثمر‌بخش، گام نخست برداشته شد.
آنچه باعث خرسندی مضاعف است، انتخاب‌های انجام‌شده در حوزه وزارت میراث فرهنگی، هنری، گردشگری و صنایع‌دستی است. با روی کار آمدن مهندس عزت‌الله ضرغامی و متعاقب آن، انتصاب دکتر علی‌اصغر شالبافیان در سمت معاونت حوزه گردشگری، این امید می‌رود که بسیاری از نواقص مدیریتی، به‌ویژه سوءمدیریت‌ها برطرف شده و دولت سیزدهم کاستی‌ها را جبران کرده و موانع را از سر راه صنعت گردشگری بردارد. در ایران، دولت پیشین در راستای حمایت از صنعت گردشگری، دو بسته حمایتی را به بخش خصوصی معرفی کرد که نه‌تنها حمایتی به همراه نداشتند، بلکه باید آنها را بسته‌های ضدحمایتی دانست. به‌عنوان مثال، هزینه حامل‌های انرژی که قرار بود شامل معافیت و بخشودگی شود، نه‌تنها اعمال نشد، بلکه در بسیاری از تأسیسات گردشگری، از جمله هتلها، به‌محض عدم پرداخت صورتحساب، دستگاه‌های مربوطه اقدام به قطع آب و برق کردند.
دولت پیشین نه‌تنها باری از دوش این صنعت بحران‌زده برنداشت، بلکه با ناهماهنگی‌ها، عدم برنامه‌ریزی و عدم اجرای مصوبات دولتی، بسته‌های حمایتی را عملاً به ابزارهای ضدحمایتی تبدیل کرد. بنابراین، باید اذعان داشت که ادعای حمایت از بخش خصوصی گردشگری در آن دوران، بی‌اساس بود. آنچه از دولت پیشین در دوران بحران دیده شد، بیشتر رفع مسئولیت بود تا حمایت واقعی! به‌طوری‌که می‌توان گفت دولت حتی قصد حمایت از گردشگری را هم نداشت.
لازم به تکرار نیست که دولت وظیفه دارد با نظارت بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی در سفرها، سلامت مسافران را تضمین کند. این نظارت باید از سوی دولت و به دست متخصصان این حوزه در تمامی بخش‌ها، از جمله حمل‌ونقل، اقامت و سایر زیرساختهای گردشگری، با جدیت پیگیری شود. دولت در نهایت باید اعلام کند که از سفرهای غیرضروری پرهیز شود، نه اینکه هرگونه مسئولیتی را از سر خود باز کرده و بگوید اصلاً سفر نکنید! ما چشم‌انتظار تغییرات مثبت در دولت حاضر هستیم. این دولت با شروعی مثبت و امیدبخش، ما را بیش از پیش امیدوار کرده است. طی جلساتی که در این مدت کوتاه برگزار شده، برنامه‌های خوبی وعده داده شده است و انتظار داریم که این وعده‌ها در عمل نیز محقق شوند.
با توجه به شرایط ویژه صنعت گردشگری به دنبال پاندمی کووید19 مهمترین برنامه جامعه هتل‌داران ایران برای گردشگران چیست؟
اولویت ما با توجه به شرایط ویژه صنعت گردشگری در این دوران، اعتماد سازی برای گردشگران است. به دنبال پاندمی کووید19 خسارت مالی هنگفتی به حوزه گردشگری وارد شد که متاسفانه به دنبال این اتفاق حدود دو سوم نیروهای متخصص، کارآمد و با تجربه درحوزه هتلداری، موقعیت کاری خود را از دست دادند، لذا جامعه هتل‌دارن ایران، گام آغارین خود را در مجموعه اهداف پسا کرونایی، اقدام به اعتمادسازی بین مردمی کرده است. می‌توانم به صراحت بگویم سلامتی و ایمنی هتلها در برابر ویروس کرونا، که پیش‌تر مورد تاکید هتل‌داران بوده، اکنون در آمارها هم اثبات شده است. همچنین با باز شدن مرزها که امید می‌رود بزودی اتفاق خواهد افتاد، جامعه هتل‌داران آماده شروعی پرقدرت است.
راه‌حل‌های جامعه هتل‌داران در شرایط بحرانی چه بوده است؟
در حال حاضر، خوشبختانه با حمایت دولت جدید و واکسینه شدن کارکنان، هتلها از هر جهت آماده پذیرایی از مسافران داخلی و خارجی هستند. این می‌تواند آغاز دوره جدیدی در صنعت گردشگری کشور پس از شیوع کرونا باشد. امیدواریم شاهد آغاز سفرهای داخلی و خارجی و رونق گردشگری در ایران باشیم. تنها در این صورت، بخشی از خسارات این صنعت در جریان کرونا جبران خواهد شد. این تسریع در روند واکسیناسیون را به فال نیک می‌گیریم. همان‌طور که عرض کردم، حمایت دولت جدید در زمینه تسریع واکسیناسیون، بارقه‌های امیدی را پیش چشم ما روشن کرده است و این امید می‌رود که به‌زودی تغییرات مثبتی را در سایر بخش‌ها نیز شاهد باشیم. مهار کامل ویروس کرونا، می‌تواند یکی از خبرهای فرخنده تا پایان سال ۱۴۰۰ باشد.
با توجه به آمار روزافزون واکسیناسیون، اقشار مختلف مردم می‌توانند با خاطری آسوده از هتلها در داخل و خارج از کشور استفاده کنند. خوشبختانه با پیگیری‌های وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و سایر تشکل‌ها، بالغ بر ۷۰ درصد از کارکنان هتلها هر دو دز واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند و روند واکسیناسیون افراد باقیمانده نیز با سرعت پیش می‌رود. این وعده نیز داده شده است که در آبان ماه، صدور ویزا برای خارجی‌ها آزاد خواهد شد. جای شک نیست که مسافران خارجی، همانند مردم کشورمان، ترجیح می‌دهند از هتلی استفاده کنند که کارکنانش واکسن زده باشند و خوشبختانه در این زمینه، برنامه‌ها دقیق و منظم پیش رفته‌اند.
البته در دوره همه‌گیری ویروس کرونا، تلاش کردیم تمامی دستورالعمل‌های بهداشتی را در هتلها رعایت کنیم. برنامه‌هایی را نیز برای دوران پساکرونا مطرح کرده و در نظر داریم. در حال حاضر، با همکاری وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، برای فراهم کردن شرایط لازم جهت انجام سفرهای همگانی و ارزان‌قیمت در دوره پساکرونا برنامه‌ریزی کرده‌ایم. هتل‌داران نیز اعلام آمادگی کرده‌اند که در جهت ارزان‌سازی سفر، با حفظ تمامی کیفیت‌ها، گام بردارند تا سفر کردن برای همه مردم میسر شود.
وقتی از سفر صحبت می‌کنیم، متوجه می‌شویم که مفهوم این کلمه نسبی است؛ یعنی "سفر" نسبت به هر قشری و با هر طبقه‌ای تعریف خاص خود را دارد. اصل این است که همه هتلها خدمات باکیفیتی را به مسافران ارائه دهند. ما تلاش می‌کنیم با ارائه آموزش‌های ضمن خدمت به کارکنان هتلها، کیفیت خدمات را ارتقا دهیم و در عین حال، خدمات متنوعی را در هتلها به مسافران ارائه کنیم. همچنین، جامعه تورگردانان و هتلها تفاهم جدی دارند که برنامه‌ریزی برای ورود گردشگران خارجی به کشور مجدداً آغاز شود و هتلها از هر جهت، آمادگی پذیرایی از این گردشگران را، تا جایی که با موازین شرعی ما منافات نداشته باشد، دارند.
با وجود گذشت بیش از یک سال و نیم از شیوع ویروس کرونا در ایران، هنوز مناقشه‌ای اساسی درباره مسئله «سفر» در شرایط فعلی وجود دارد. پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان این موضوع را مدیریت کرد که هم مردم امکان مسافرت و تجدید روحیه را از دست ندهند و هم از سلامت عمومی صیانت شود، چندان دشوار نیست. امید می‌رود که در این خصوص نیز به‌زودی تصمیمات روشنی اتخاذ شود و مسئله سفر، برای همیشه حل شود.
راه حل دولت گذشته را برای پیشگیری از گسترده‌تر شدن اپیدمی کرونا با محدود کردن سفر، چگونه ارزیابی میکنید؟
ما بارها در دولت گذشته گفتیم که راه‌حل پیشگیری از گسترش ویروس، ممنوعیت سفر نیست! تجربه به‌درستی نشان داده است که چه ما بخواهیم و چه نخواهیم، چه جریمه در نظر گرفته شود و چه نشود، بخشی از مردم به هر صورتی که بتوانند سفر می‌کنند. بنابراین، ممنوعیت سفر نتیجه مطلوبی در ارتباط با حفظ سلامت عمومی ندارد و تنها حاصل آن، فرصت‌سوزی است. به‌بیانی ساده، این اقدام باعث از بین رفتن فرصت مدیریت سفر و هدایت مردم به‌سوی استفاده از اقامتگاههای رسمی و ایمن میشود. نمونه این فرصت‌سوزی‌ها را در طول این مدت بارها شاهد بوده‌ایم. بر کسی پوشیده نیست که بسیاری از هموطنان ما، باوجود اعلام ممنوعیت سفر، به مسافرت رفتند و چون برنامه روشنی برای مدیریت سفر از سوی نهادهای ذی‌ربط وجود نداشت، شمار زیادی از مسافران در اقامتگاههای غیرایمن ساکن شدند.
این در حالی است که از ابتدای شیوع کرونا در ایران تا به امروز، حتی یک مورد آلودگی به ویروس در هتلها و اقامتگاههای رسمی گزارش نشده است. اقامتگاههای رسمی با رعایت پروتکل‌ها، از سالم‌ترین مکان‌های ممکن هستند و همان‌طور که بارها گفته‌ایم، حتی از خانه‌های ما هم در برابر ویروس ایمن‌ترند! گردشگری یک صنعت جهانی است. باید بپذیریم که بدون در نظر گرفتن استانداردهای دنیا، به‌ویژه استانداردهای سازمان جهانی گردشگری، نمی‌توانیم به اهدافی که برای این صنعت در کشورمان در نظر گرفته شده است، ذره‌ای نزدیک شویم. توسعه گردشگری و بهره‌برداری از ظرفیت‌های اقتصادی آن، همواره مورد تأکید مقامات کشور، به‌ویژه مقام معظم رهبری بوده و جایگاه ویژه‌ای در اسناد بالادستی کشور و آینده ایران دارد.
تعطیل کردن سفر اما در این میان، تنها پاک کردن صورت‌مسئله بود! احیای جایگاه واقعی گردشگری با روش‌های کارشناسی و تخصصی و استفاده از استانداردهای روز دنیا، از جمله بهره‌گیری از ظرفیت‌های گردشگری الکترونیک، محقق خواهد شد، نه با پاک کردن صورت‌مسئله. ما امیدواریم که در دولت جدید، وزارتخانه و مجموعه دولت توجهی درست و اصولی به مقوله گردشگری داشته باشند.
اکنون به نیمه دومین سال بحرانی صنعت هتلداری در ایران رسیده‌ایم و مطالبات هتل‌داران همچنان بی‌پاسخ مانده است. ما چشم‌انتظار رسیدگی به مطالبات خود توسط دولت جدید هستیم و امیدواریم که این صنعت مهم و حیاتی، جایگاه شایسته خود را در برنامه‌های کلان کشور بازیابد.
پیشنهاد شما برای جبران بخشی از خسارات وارد آمده بر پیکر گردشگری کشور، بالاخص هتل‌داران چیست؟
ما از سال ۹۸ با حوادث مختلفی از جمله جاری شدن سیل در نقاط مختلف کشور مواجه شدیم، که این حادثه بسیاری از برنامه‌های سفر را منتفی کرد. متعاقب این مشکلات، هتلها نیز ضررهای بسیاری را متحمل شدند. این اتفاقات تا نیمه دوم سال نیز ادامه پیدا کرد و صنعت گردشگری و هتلداری را بیش از پیش تحت تأثیر قرار داد و منجر به رکود بیشتر این صنعت شد. در پایان سال ۹۸ با شیوع ویروس کرونا، عملاً فعالیت هتلها محدود شد و در نوروز ۹۹ همه هتل‌های کشور تعطیل شدند، در حالی که نوروز طبیعتاً پررونق‌ترین زمان کاری هتلها است.
از اسفند ۹۸ تا پایان مرداد ۱۴۰۰، بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان زیان مالی به هتلها و مراکز اقامتی رسمی وارد شد. این شرایط موجب شد که دو‌سوم کارکنان هتلها شغل‌شان را از دست بدهند و بسیاری از آنها نیروهای متخصص این حوزه بودند. هتل‌داران از آغاز بحران کرونا تا به امروز همچنان خواستار مرتفع شدن مطالباتی جزئی هستند، اما این مطالبات تاکنون از سوی دولت پیشین و همچنین دولت فعلی بی‌پاسخ مانده است. دریافت این مطالبات می‌تواند بخشی از خسارات وارد شده به هتلها را جبران کند. ما به دولت جدید امید داریم تا در حوزه حمایت، متفاوت از دولت اسبق عمل کرده و دست حمایت و یاری خود را به سوی جامعه هتل‌داران دراز کند.
یکی از مهمترین مطالبات ما، تسهیلاتی با بهره تک‌رقمی، تنفس حداقل یک‌ساله و بازپرداخت طولانی‌مدت است. تخصیص این تسهیلات می‌تواند متناسب با حجم کار هتل، مثلاً بر اساس تعداد اتاق‌های آن، در نظر گرفته شود. اما موضوع دیگر، معافیت ۱۰۰ درصدی مالیاتی تا پایان کرونا است که شامل مالیات بر درآمد و ارزش افزوده میشود. همچنین، تخفیف و بخشودگی ویژه برای هتل‌داران در ارتباط با هزینه حامل‌های انرژی ضروری است. به‌عنوان مثال، کاهش تعرفه مصرف هتل‌داران در این بخش می‌تواند اقدامی مؤثر باشد.
علاوه بر این، بخشودگی سهم کارفرما از بیمه کارکنان می‌تواند از اشتغال ایجاد شده در هتلها محافظت کرده و مانع از تعدیل نیرو شود، که خود معضل بزرگی است. تمدید مهلت بازپرداخت تسهیلات دریافتی برای دوره‌های مشخص، به‌ویژه برای هتل‌هایی که پس از دریافت وام، دچار رکود ناشی از بحران‌های سال‌های گذشته و به‌خصوص بحران حاصل از شیوع ویروس کرونا شدند، نیز اقدامی ضروری است. همچنین، اجرای طرح ارزان‌سازی سفر که پیش‌تر نیز به آن اشاره شد، می‌تواند راهکار مؤثری باشد. اغلب هتلها برای همکاری در این طرح آمادگی دارند و حاضر هستند بدون کاهش کیفیت خدمات، به سهم خود در این ارزان‌سازی کمک کنند. در صورت اجرای این طرح، هم مردم از مزایای آن بهره‌مند خواهند شد و هم چرخ راکد اقتصاد هتلها تا حدی به حرکت درمی‌آید، که موجب تقویت و احیای صنعت هتلداری خواهد شد.
مطالب مرتبط
احیای هتل قدیم رامسر با مرمت آبگرم‌های تاریخی: تلاشی برای بازگرداندن شکوه گذشته
مرمت و بهره برداری از آبگرم های تاریخی رامسر در مجاورت هتل قدیم، امیدواری هایی را برای احیای این هتل و بازگشت رونق گردشگری به منطقه ایجاد کرده است. با...
برخورد جدی با خانه مسافرهای غیرمجاز در کردستان
معاون گردشگری و سرمایه گذاری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان بر اهمیت همکاری بین بخشی دستگاه های نظارتی استان برای جلوگیری از فعال...
ضرورت تحولات عمیق در صنعت گردشگری؛ از شعار تا عمل
شورای راهبردی گردشگری ، ضرورت تحولات عمیق در صنعت گردشگری؛ از شعار تا عمل جمشید حمزه زاده ضرورت تحولات عمیق در صنعت گردشگری؛ از شعار تا عمل شورای ر...