تشکیل سازمان مستقل گردشگری؛ خواسته فعالان بخش خصوصی
فعالان بخش خصوصی گردشگری خواستار تشکیل سازمان مستقل گردشگری شدند
در میزگرد تخصصی ماهنامه «سفرنویسان» با محوریت بررسی ضرورت ایجاد سازمان مستقل گردشگری، جمعی از فعالان و مدیران باسابقه این حوزه با تأکید بر ناکارآمدی ساختار فعلی وزارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، تشکیل نهادی مستقل را شرط اصلی سامان‌دهی، توسعه و سیاست‌گذاری مؤثر در گردشگری کشور دانستند.
گردشگری در حاشیه مانده است
محمداسماعیل ارجمندی، مدیرمسئول ماهنامه «سفرنویسان»، در آغاز این میزگرد هدف از برگزاری نشست را تبادل دیدگاه‌های کارشناسی درباره آینده ساختار مدیریت گردشگری کشور عنوان کرد و گفت: «در سال‌های اخیر، ضعف هماهنگی میان بخش‌های مختلف گردشگری باعث شده تصمیم‌های کلان این حوزه اثرگذاری لازم را نداشته باشد. هدف از این نشست آن است که با بررسی دیدگاه‌های کارشناسان و مدیران بخش خصوصی، گزارشی جامع از ضرورت شکل‌گیری سازمانی مستقل برای مدیریت گردشگری کشور ارائه شود.»
او افزود: «تجربه سال‌های گذشته نشان داده که گردشگری در ساختار وزارتخانه‌ای فعلی جایگاه واقعی خود را ندارد و در مقایسه با میراث فرهنگی و صنایع‌دستی، سهم کمتری از بودجه و تصمیم‌گیری را به خود اختصاص داده است. در حالی که گردشگری می‌تواند پیشران توسعه اقتصادی و اشتغال باشد، عملاً در حاشیه مانده است.»
ارجمندی تأکید کرد که نتایج این نشست در قالب پرونده‌ای تحلیلی در شماره‌های آینده ماهنامه منتشر خواهد شد تا مبنایی برای گفت‌وگوی گسترده‌تر در سطح ملی فراهم شود.
استقلال بودجه‌ای گردشگری باید احیا شود
جمشید حمزه‌زاده، رئیس جامعه هتلداران ایران و یکی از نخستین طراحان ایده سازمان مستقل گردشگری، با اشاره به تجربه سال‌های پیش از ادغام سازمان ایرانگردی و جهانگردی گفت: «در گذشته، سازمان ایرانگردی و جهانگردی با استقلال بودجه‌ای و ساختار استانی کار می‌کرد و امکان تصمیم‌گیری سریع و هماهنگ در سطح استان‌ها وجود داشت. پس از ادغام، گردشگری عملاً به یک معاونت کم‌اختیار در دل وزارتخانه تبدیل شد و بسیاری از اختیارات آن از بین رفت.»
او با بیان اینکه بررسی‌های اخیر دولت درباره بازنگری ساختار وزارت میراث فرهنگی فرصتی است تا این موضوع دوباره در دستور کار قرار گیرد، افزود: «در جلسات شورای راهبردی وزارتخانه مطرح شده که ممکن است تنها یکی از سه بخش میراث فرهنگی، گردشگری یا صنایع‌دستی به‌صورت سازمانی مستقل شود. به باور ما، منطقی‌ترین انتخاب، گردشگری است، چراکه بیشترین ظرفیت اقتصادی و اشتغال‌زایی را دارد.»
حمزه‌زاده با تأکید بر اینکه تفکیک گردشگری از وزارتخانه به معنای تضعیف میراث فرهنگی نیست، گفت: «هر دو حوزه باید تقویت شوند اما ساختار فعلی پاسخگوی نیازها نیست. گردشگری نیازمند سازمانی چابک، تخصصی و هماهنگ با بخش خصوصی است. در غیر این صورت، روند فرسایشی تصمیم‌گیری‌ها ادامه خواهد داشت و بخش خصوصی از میدان عمل دور می‌ماند.»
گردشگری نیازمند ساختاری منسجم و قانونی است
سیدمصطفی موسوی، رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی ایران، با اشاره به پشتوانه‌های قانونی ایجاد سازمان گردشگری گفت: «تشکیل این سازمان نه تنها از نظر کارشناسی، بلکه از منظر قانونی نیز توجیه‌پذیر است. اصل ۴۴ قانون اساسی، مواد ۵۹ و ۱۳۰ قانون برنامه ششم توسعه و همچنین اسناد بالادستی مانند سند چشم‌انداز ۱۴۰۴، همگی بر ضرورت ساختار منسجم برای مدیریت گردشگری تأکید دارند.»
او ادامه داد: «در حال حاضر تصمیم‌گیری‌ها در حوزه گردشگری میان دستگاه‌های مختلف پراکنده است؛ از وزارت میراث فرهنگی گرفته تا شهرداری‌ها، استانداری‌ها و وزارت کشور. این پراکندگی مانع از تحقق اهداف توسعه‌ای می‌شود. اگر سازمانی مستقل تشکیل شود، می‌تواند نقش هماهنگ‌کننده میان این نهادها را ایفا کند و از دوباره‌کاری و موازی‌کاری جلوگیری کند.»
موسوی همچنین به نقش اتاق بازرگانی در پیگیری این مطالبه اشاره کرد و گفت: «در اتاق ایران کمیته پارلمانی گردشگری را راه‌اندازی کرده‌ایم تا بتوانیم از طریق ارتباط مستمر با نمایندگان مجلس، تشکیل سازمان گردشگری را به‌صورت طرح یا لایحه دنبال کنیم. در این مسیر نیاز به حمایت بخش خصوصی و همراهی رسانه‌ها داریم.»
سازمان نظام گردشگری صدای واحد بخش خصوصی است
سهند عقدایی، عضو هیئت‌مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی تهران، در سخنان خود به طرح «سازمان نظام گردشگری» اشاره کرد و گفت: «در سال ۱۴۰۰ طرحی را با الگوگیری از نظام پزشکی و نظام مهندسی تدوین کردیم تا بتوانیم همه صنوف گردشگری، از دفاتر و راهنمایان تا هتلداران و ایرلاین‌ها را در قالب یک ساختار واحد گرد آوریم. هدف از این طرح، ایجاد صدای واحد برای بخش خصوصی گردشگری بود.»
او افزود: «در حال حاضر، بخش خصوصی به‌صورت پراکنده و در قالب تشکل‌های متعدد فعالیت می‌کند که هر یک منافع خاص خود را دارند. این چندصدایی باعث شده دولت در تصمیم‌گیری‌ها دست بالا را داشته باشد و عملاً نظرات بخش خصوصی نادیده گرفته شود.»
عقدایی تأکید کرد: «اگر سازمان نظام گردشگری یا سازمان مستقل گردشگری تشکیل شود، بسیاری از چالش‌های صنفی و تعارضات درون‌صنفی قابل حل خواهد بود. اختلافات میان دفاتر و هتلداران، یا میان راهنمایان و برگزارکنندگان تور، باید در ساختاری حرفه‌ای و غیردولتی حل شود، نه از مسیر بروکراسی و دستورهای اداری.»
ادغام گردشگری با میراث فرهنگی تصمیمی اشتباه بود
محسن امامی، مدیرعامل انجمن متخصصان گردشگری ایران، با اشاره به سابقه طرح تشکیل وزارت گردشگری گفت: «بحث تشکیل وزارت گردشگری از دهه ۸۰ مطرح بود و حتی در برنامه ملی گردشگری کشور به آن اشاره شده است. اما در نهایت، تصمیم بر ادغام سه حوزه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گرفته شد. تجربه دو دهه گذشته نشان داده این تصمیم اشتباه بوده است.»
او افزود: «ماهیت گردشگری با میراث فرهنگی تفاوت دارد. میراث فرهنگی حوزه‌ای ایستا و حفاظتی است، در حالی که گردشگری پویا، اقتصادی و توسعه‌محور است. نمی‌توان انتظار داشت یک وزارتخانه با مأموریت‌های متناقض بتواند هر دو را به‌خوبی اداره کند.»
امامی همچنین تصریح کرد: «اگر سازمان مستقلی برای گردشگری شکل بگیرد، باید ساختار آن بر اساس مطالعات دقیق و تجربه‌های موفق گذشته طراحی شود. اساسنامه‌ای شفاف، چارت سازمانی منعطف، ارتباط مؤثر با بخش خصوصی و استقلال بودجه‌ای از پیش‌شرط‌های موفقیت آن است.»
استقلال گردشگری، ضرورتی ملی است
شهرام شیروانی، رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی همدان، با انتقاد از وضعیت موجود گفت: «گردشگری در حال حاضر قربانی کم‌توجهی ساختاری و مدیریتی است. نه بودجه کافی دارد، نه اختیار اجرایی. در استان‌ها، مدیران گردشگری اغلب بدون اختیارات لازم هستند و تصمیمات کلان نیز از مرکز صادر می‌شود که با واقعیت‌های محلی هماهنگ نیست.»
او تأکید کرد: «تشکیل سازمان مستقل گردشگری، نه یک خواسته صنفی، بلکه ضرورتی ملی است. اگر می‌خواهیم گردشگری به‌عنوان یکی از پایه‌های اصلی اقتصاد غیرنفتی مطرح شود، باید ساختاری داشته باشیم که بتواند با سرعت و دقت عمل کند. در غیر این صورت، فرصت‌های توسعه از دست خواهد رفت.»
شیروانی از آمادگی بخش خصوصی برای همکاری با دولت و مجلس خبر داد و گفت: «در اتاق بازرگانی همدان و اتاق ایران، پیگیری‌های جدی برای طرح در مجلس آغاز شده است. ما معتقدیم اگر مجلس اراده کند، این سازمان می‌تواند ظرف چند ماه شکل بگیرد.»
تشکیل سازمان گردشگری باید بر پایه تحلیل دقیق باشد
شهاب علی‌عرب، نایب‌رئیس کمیسیون گردشگری اتاق ایران، در پایان نشست گفت: «متأسفانه در سیاست‌های کلان کشور، گردشگری هنوز به‌عنوان صنعت جدی شناخته نشده است. دولت در گفتار از حمایت سخن می‌گوید، اما در عمل هیچ برنامه منسجمی برای توسعه آن وجود ندارد.»
او افزود: «تشکیل سازمان مستقل گردشگری باید بر پایه تحلیل دقیق منافع اقتصادی و اجتماعی آن باشد. اگر این ساختار به‌درستی طراحی شود، می‌تواند ضمن افزایش سرمایه‌گذاری، به ایجاد اشتغال پایدار در سراسر کشور کمک کند. اما اگر صرفاً تغییر ظاهری باشد، نتیجه‌ای جز گسترش بروکراسی نخواهد داشت.»
علی‌عرب بر لزوم همراهی رسانه‌ها و تشکل‌های بخش خصوصی در جریان‌سازی عمومی تأکید کرد و گفت: «رسانه‌ها باید با اطلاع‌رسانی درست، اهمیت گردشگری را برای افکار عمومی روشن کنند. تنها در این صورت است که مطالبه تشکیل سازمان گردشگری به گفتمانی ملی تبدیل می‌شود.»
در پایان این میزگرد، حاضران بر این نکته اتفاق نظر داشتند که گردشگری می‌تواند یکی از موتورهای اصلی رشد اقتصادی، اشتغال و ارزآوری برای کشور باشد، اما تحقق این هدف در گرو اصلاح ساختار مدیریتی، تقویت ارتباط میان بخش خصوصی و دولت، و تشکیل سازمانی مستقل، تخصصی و چابک است که بتواند آینده گردشگری ایران را به‌صورت حرفه‌ای مدیریت کند.
مطالب مرتبط
تفرجگاه‌های گلستان، فرصت‌های بلااستفاده
تفرجگاه های گلستان، فرصت های بلااستفاده تفرجگاه های گلستان، فرصت های بلااستفاده گردشگری در گلستان ایران به نقل از مجله سفرنویسان - استان گلستان...
تلاش برای توسعه گردشگری و میراث فرهنگی در خراسان جنوبی
استاندار خراسان جنوبی در نشست تخصصی میراث فرهنگی در طبس اعلام کرد که این استان دارای بیش از ۲۶۵۰ اثر میراثی شناسایی شده است که ۱۰ مورد از آن ها ثبت جه...
تهران میزبان اولین اجلاس جهانی گردشگری شهری سازمان UN Tourism
معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و دبیرکل سازمان گردشگری ملل متحد (UN Tourism) در جاکارتا، توافقنامه برگزاری اولین اجلاس بین الم...
دیدگاه ها