ایران و تاجیکستان: پیوند دیرینه، دروازه‌ای نوین به سوی توسعه گردشگری و تجارت

ایران و تاجیکستان: دوستی از جنس تاریخ و چشم‌اندازهای نوین گردشگری

مصاحبه با سعید مجردی، مدیرعامل هلدینگ بین‌المللی توسعه تمدن شهر کادوس

شرکت بین‌المللی توسعه تمدن شهر کادوس بر اساس چه ضرورت‌هایی تشکیل شده است؟

هلدینگ بین‌المللی توسعه گردشگری تمدن شهر کادوس با هدف ارائه خدمات مشاوره‌ای در ابعاد گوناگون صنعت گردشگری و تسهیل فرآیندهای سرمایه‌گذاری تأسیس گردیده است. این شرکت، با بهره‌گیری از کادری حرفه‌ای، به عنوان یک پنجره واحد برای متقاضیان سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف گردشگری عمل می‌کند. "تمامی فرآیندهای سرمایه‌گذاری را به ما بسپارید" شعار اصلی ماست. فلسفه نهفته در پس این شعار، ارائه مشاوره‌ای معتمد و جامع به سرمایه‌گذاران است تا با آسودگی خاطر، تمامی مراحل طرح‌های توسعه‌ای خود، از جمله مطالعات توجیه‌پذیری بازگشت سرمایه (فاز صفر)، مطالعات فنی پروژه، و استعلام از نهادهای مختلف را به کارشناسان مجرب ما بسپارند. علاوه بر این، شرکت بین‌المللی توسعه گردشگری تمدن شهر کادوس با افتخار مجری ده‌ها رویداد داخلی و بین‌المللی بوده و از طریق برگزاری دوره‌های گردشگری، کارگاه‌های آموزشی برای توانمندسازی جوامع بومی و تولید محتوای تخصصی در عرصه‌های گوناگون گردشگری، به ارزش‌آفرینی در این صنعت کمک شایانی نموده است.

به تازگی مطلع شدیم که قصد دارید شعبه جدید شرکت کادوس را در شهر دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، افتتاح نمایید. لطفاً در مورد این برنامه توضیحاتی ارائه بفرمایید.

برای توضیح این برنامه، ابتدا لازم می‌دانم درباره اهمیت روابط تجاری و فرهنگی با کشور تاجیکستان صحبت کنم. تاجیکستان به لحاظ قرابت‌های فرهنگی و تاریخی با ایران، به ویژه زبان مشترک، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. ریشه‌های روابط تاریخی دو کشور به حدود سال ۱۳۷۰ هجری خورشیدی، یعنی زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی بازمی‌گردد. با استقلال و تشکیل کشور تاجیکستان، مردمان ایران و تاجیکستان دوباره پیوند مشترک خود را برقرار کردند، گویی دو رود بودند که پس از برداشته شدن سد، مجدداً به هم پیوستند. تا حدود ۳۰۰ سال پیش، مناطق تاجیکستان و ایران، به همراه سرزمین‌های دیگر، کشور واحدی را تشکیل می‌دادند. سفر سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور محترم جمهوری اسلامی ایران، به تاجیکستان در ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۱ برای شرکت در نشست سران پیمان شانگهای و استقبال رسمی رئیس‌جمهور تاجیکستان، نشان‌دهنده اهمیت روزافزون مناسبات فرهنگی میان دو کشور است.

در حال حاضر، توسعه مراودات تجاری و گردشگری برای هر دو کشور ایران و تاجیکستان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و مسیر برای مشارکت هرچه بیشتر فعالان بخش خصوصی در دو کشور بسیار هموار شده است. به همین منظور، شرکت بین‌المللی توسعه تمدن شهر کادوس که فعالیت‌های ارزشمندی را در کارنامه خود در صنعت گردشگری ایران دارد و رویدادهای فرهنگی و ورزشی متعددی را در شهرهای ایران به اجرا رسانده است، این بار در نظر دارد تا پیشگام توسعه فعالیت‌های گردشگری بین دو کشور ایران و تاجیکستان باشد. لازم به توضیح است که شرکت کادوس در گردشگری رویدادمحور صاحب تجربیات ارزنده‌ای است. سال گذشته، ما مجری جشن ملی تاجیکستان بودیم و کنسرت باشکوهی را در شهر دوشنبه برگزار کردیم که مورد تقدیر و ستایش مقامات فرهنگی کشور تاجیکستان قرار گرفت.

چه توصیه‌ای برای تقویت روابط فرهنگی و تجاری بین ایران و تاجیکستان دارید؟

جمهوری اسلامی ایران و جمهوری تاجیکستان از اشتراکات فراوان تاریخی، دینی، تمدنی، فرهنگی و زبانی برخوردارند. تاجیکان، ایران را برادر بزرگ خود می‌دانند و برخی از شعرا و عارفان تاجیک معتقدند ایران برای آن‌ها بوی مادر می‌دهد؛ مادری که در سال‌های سخت تاجیکستان، فرزندش را تنها نگذاشت. حضور پررنگ ایران در بازسازی تاجیکستان، به‌ویژه در صحنه‌های اقتصادی این کشور، نیز به روابط تنگاتنگ دو کشور افزوده است. باید در نظر داشت که تاجیکستان تنها کشور کاملاً فارسی‌زبان در کشورهای آسیای میانه است و اهمیت توسعه مراودات و سرمایه‌گذاری برای کارآفرینان ایرانی و تاجیکی از اهمیت راهبردی برخوردار است. ایران در مسیر ترانزیت کالا و اتصال شرق به غرب قرار گرفته و در زمینه‌هایی چون حمل‌ونقل، لجستیک و تجارت بین‌الملل نیز می‌تواند شریک مطمئنی برای تاجیکستان باشد.

در زمینه گردشگری چه فرصت‌هایی را پیش‌بینی می‌کنید و شرکت کادوس چه نقشی می‌تواند داشته باشد؟

شرکت توسعه تمدن شهر کادوس به سبب ارتباط فراگیر با ذینفعان صنعت گردشگری، امکان ایجاد ارتباط و تسهیلات با همتایان خود در تاجیکستان را دارد. گردشگری فرهنگی یکی از حوزه‌های مشترکی است که هم در ایران و هم در شهرهای مختلف تاجیکستان، آثار تاریخی فراوانی وجود دارد. از سوی دیگر، در مقوله گردشگری سلامت، بسیاری از تاجیک‌ها به خاطر کیفیت و خدمات سطح بالای سلامت در ایران، علاقه دارند به کشور ما بیایند. حتی کشورهای عضو اکو (سازمان همکاری‌های اقتصادی) در تلاشند تا گردشگران منطقه‌ای بتوانند ارزان و حتی با اتوبوس و خودروی شخصی به کشورهای یکدیگر سفر کنند.

به تازگی، دکتر ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران، تفاهم‌نامه‌ای را به منظور تسهیل در مراودات گردشگری با کشور تاجیکستان امضا نموده است. لازم به توضیح است یکی از مزیت‌های مهم کشور تاجیکستان که می‌تواند برای سفر ایرانیان جذاب باشد، علاوه بر جاذبه‌های فرهنگی آن، کوهستانی بودن این کشور است که با حدود ۱۴۳ هزار کیلومتر مربع مساحت، در دل خود صدها رودخانه و دریاچه را جای داده است. این منابع ارزشمند آبی به مثابه «طلای روان» برای علاقه‌مندان به طبیعت و ماجراجویی جذابیت‌های فراوانی دارد. برای مثال، بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین عمیق جهان موسوم به «آب‌بند سریز» در تاجیکستان واقع شده که با ۵۶ کیلومتر مربع مساحت و با ژرفای حدود ۵۰۰ متر، به تنهایی قادر به تأمین آب شرب و انرژی برق آسیای میانه و خاورمیانه است. بنابراین، شرکت توسعه تمدن شهر کادوس در نظر دارد تا ضمن تأکید بر مشابهت‌های فرهنگی، زمینه حضور شرکت‌های ایرانی در تاجیکستان و متقابلاً شرکت‌های تاجیکی در ایران را به لحاظ توسعه سرمایه‌گذاری در زمینه‌هایی چون دهکده‌های سلامت، گردشگری و رویدادهای مشترک تسهیل نماید.

چند نمونه از مشابهت‌های فرهنگی بین ایران و تاجیکستان را اشاره کنید؟

ایرانی‌ها و تاجیک‌ها هر دو به یک زبان مشترک، یعنی فارسی، سخن می‌گویند. به نظر من، اصلی‌ترین پیوندی که بین ایران و تاجیکستان وجود دارد، همین آگاهی خوب تاجیک‌ها از شاعران و نویسندگان ایرانی است. تاجیک‌ها از زبان‌های شرقی ایران نظیر باختری، خوارزمی و سکایی سخن می‌گویند. این در حالی است که پس از حمله اعراب به ایران، زبان فارسی حدود سیصد سال به عنوان زبان رایج محسوب نمی‌شد و در دوره سامانیان بود که زبان فارسی دوباره به دوران رونق خود بازگشت. در دوران زندگی رودکی، پدر شعر فارسی، محیط ماوراءالنهر دوباره تحولی شگرف به خود دید و در دوران سامانیان، زبان فارسی و فرهنگ ایرانی توسعه پیدا کرد.

موضوع بعدی، موسیقی مشترک است. مردم تاجیکستان علاقه زیادی به موسیقی و ترانه‌های ایرانی نشان داده‌اند و همواره آثار استاد محمدرضا شجریان را ستوده‌اند. در برخی از گوشه‌های موسیقی ایرانی، نام‌هایی نظیر نی‌ریز، زابل، شوشتر، طوسی، آذربایجانی، بیات شیراز و خوارزمشاهی در دستگاه ماهور؛ ماوراءالنهر در دستگاه راست؛ پنجگاه، شاختایی در دستگاه سه‌گاه و به قولی در دستگاه نوا؛ یا موالیان در دستگاه همایون دیده می‌شود. وجه تسمیه این دستگاه‌های موسیقی، به دلیل منطقه جغرافیایی آن نواهاست که نشان‌دهنده احساسات لطیف نوازنده آن نواحی است.

جشن‌های مشترک نیز از دیگر اشتراکات ایران و تاجیکستان است. مردمان این دو سرزمین به سبب زبان و دین مشترک، اعیاد مشترکی نیز دارند که عید نوروز اصلی‌ترین آن‌هاست. مردمان در هر دو کشور، همراه با شکوفه زدن درخت‌ها، که فردوسی در شاهنامه این جشن را به جمشید، پادشاه پیشدادی، نسبت می‌دهد، رخت شادی به تن می‌کنند و نوروز را جشن می‌گیرند.